مدیر مسئول محترم پایگاه تحلیلی خبری پونه زار ^[1] مخاطبین فهیم و ارجمند شهرستان فریدونشهر سلام علیکم

از مدیر مسئول سایت بخاطر پذیرش در انعکاس این یادداشت ها و از شما مخاطبین عزیز خاصه معلم ارجمند، همشهری از اصفهان و بابا احمدی گرامی برای آغاز مشارکت در بحث ممنون هستم. ان شاءالله بتوانیم گامی هرچند کوچک در جهت توسعه فرهنگ حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و نیز گردشگری برداریم.

قبل از ورود به بحث در پاسخ به معلم عزیز که فرمودید «موضوعات بسیارکلی هستند اگر به صورت جزئی ترمطرح شوند جالبتر خواهد شد.» بنده کاملا با جنابعالی هم عقیده هستم اما در نظر داشتم که مبادا کلام بیش از حد طولانی شده و حوصله ی خوانندگان محترم را آزرده سازد. از طرفی شاید محدودیت هایی برای سایت پونه زار ^[1] وجود داشته باشد در پرداخت موسع به این مبحث. اما با این وجود و تاکید شما استاد ارجمند، چشم… سعی می کنم مطلبی را فدای خلاصه گویی نکنم. چه اینکه این مباحث بسی ارزشمند بوده و حتی شاید بتواند راهگشای اقتصاد به خواب رفته ی شهرستان ما باشد. به هر تقدیر با نام و یاد حضرت باری تعالی و اینکه نیت هایمان خالص و در راه تعالی شهرستان مان باشد یادداشت اول را آغاز می کنم…

ناصر خسرو در وصف اصفهان چنین آغاز می کند که «اصفهان شهری است بر هامون نهاده، ^[1] آب و هوایی خوش دارد و هر جا که ده گز چاه فرو برند، آبی سردِ خوش بیرون آید…»

با خودم می اندیشم کاش در دوران سفر ناصر خسرو فریدونشهر وجود می داشت و در مسیر سفر او قرار می گرفت تا بگوید: فریدونشهر شهری است بر کوهستان غنوده، آب و هوایی بس پاک و خوش دارد و نیازی نیست جایی حتی یک گز فرو روند تا به آب رسند که این شهرستان یک دست چشمه سار است و جاری آب های زلال چون اشک چشم…

شهرستان فریدونشهر که در میان سلسله کوه های زاگرس قرار گرفته است به لحاظ اقلیمی تنوع گیاهی و جانوری خاصی دارد. از تاریخ صد سال گذشته و قبل تر اطلاعات چندانی در مورد تنوع گونه های گیاهی و جانوری در دست نیست ( یا بنده اطلاع ندارم ) اما آنچه که از دو نسل گذشته به صورت شفاهی و مکتوب به ما رسیده است حکایت از غنای شهرستان از حیث تنوع گیاهی و جانوری دارد. که از آن جمله می توان اشاره کرد به: گونه های گیاهی همچون: کرفس، تره کوهی، زرین گیاه، قارچ، بن سرخ، سیر، موسیر، شوید کوهی، پونه، شیرین بیان، چای کوهی، رازیانه، گل گاوزبان، گونه‌های درختی گردو، بادام تلخ، زالزالک، گونه های متنوع گون و بسیاری گونه های دیگر… بر اساس پژوهشی ارزشمند که برادر عزیز آقای مسعود نکوخو کارشناس ارشد علوم گیاهی انجام داده اند، وجود 519 نوع گونه گیاهی در شهرستان فریدونشهر بیانگر تنوع گونه ای بالا در این شهرستان است.

با رشد و پیشرفت علوم و فنون خاصه علوم پزشکی و دارویی امروزه این تنوع گیاهی را می توان به مثابه ثروت هنگفتی دانست که به صورت خدادادی در اختیار شهرستان ماست و به صورتی بسیار ناقص و غیر علمی از آن بهره برداری که چه عرض کنم سوء استفاده می شود. اگر رجوعی به گذشته و خاطرات پدران و پدر بزرگ هایمان داشته باشیم به یاد خواهیم آورد که آنها در شیوه زندگی آن روزهایشان هرگز بر اثر طمع و زیاده خواهی و خودخواهی دست تعدی به سمت طبیعت و محیط زیست دراز نمی کردند و تنها آنچه در حد نیاز زندگی شان بود آنهم بسیار منصفانه تر از امروز ما! از طبیعت برمی گرفتند.

کم و بیش خانه های قشلاقی و پرچین های آن را که پدران ما پر کرده بودند از گون های خشک بخاطر داریم و در کنار همین خاطره به خاطر داریم که اگر روزی بر اثر طفولیت اندام گونی سبز را به شعله ی آتش سپردیم پدر گفت وقتی گونی سبز را بسوزانی از دست تو به خدا شکایت می کند. هیچ یک از پدران ما بیابان را به آتش نکشیدند. شاخه ی سبز درختی را نشکستند و در میان مزرعه و کشت دیگران دنبال موسیر نرفتند. به راستی از کوهستان ها و دامنه ها و دشت های سرشار از ^[1] گونه های کمیاب و بعضا نایاب گیاهی، این ثروت خداداده چه استفاده ای کرده یا می کنیم؟ سهم ما از این ثروت چیست؟ بهار به بهار عده ای از مردم به دشت و کوه می روند برای چیدن تره کوهی و ریواس و قارچ و آویشن و زرین گیاه و شوید کوهی و چند صباحی بعد تر هم موسیر. آن هم به روشی غیر اصولی … جز این است؟ و این برداشت های غیراصولی گونه هایی ارزشمند را در معرض خطر انقراض قرار داده است. از جمله زرین گیاه که انصافا گیاهی است به ارزشمندی زر.

البته از انصاف نگذریم که بسیاری از بومی های شهرستان هنگام چیدن گیاهان دارویی و خوراکی مراقب خیلی چیزها هستند. قبل از فصل چیدن به سراغ گونه ی گیاهی نمی روند. از میان هر چند بوته ی گیاهی که می چینند چند بوته ی دیگر را باقی می گذارند برای اینکه برسد و بذرپاشی کند برای سال بعد… گونه های گیاهی را ریشه کن نمی کنند تا سال های بعد هم گیاه سبز شود و خیلی شگردهای زیبای دیگر…

اما این همه ی ماجرا نیست… آسیب وقتی جدی تر می شود که خودروهای شخصی در ایام تعطیلات به شهرستان وارد می شوند… دوستی به طنز می گفت پشت هر یک از این خودروهای شخصی که وارد شهرستان می شوند حتما یک کلنگ یا تیشه و یکی دوتا گونی پیدا می شود. و جالب این است که ذائقه شان هم هر نوع گیاهی را می پسندد… از ^[1] موسیر و کرفس گرفته تا گون و زول و … و دوست دیگری می گفت بعضی تورهای گردشگری که با اتوبوس به شهرستان می آیند دیدنی هستند. یک بار می بینی این اتوبوس در کنار کشتزاری که از بخت بد صاحبش لب جاده قرار گرفته است و باز از بخت بد صاحبش دو تا گل موسیر وسط کشتزارش در تیررس چشم سرنشینان اتوبوس قرار دارد توقف می کند و چند نفر از اتوبوس پایین می پرند و با فریاد: موسیر موسیر و کلنگ هایی که از جعبه ی اتوبوس بیرون می آید به کشتزار حمله می کنند و تمامی حاصل کشاورز بیچاره را با خاک یکسان می کنند برای چهارتا موسیر… موسیری که یک کیلویش را می توان در مرکز شهر نهایتا با پنج هزار تومان خرید…

یک صحنه ی دلخراش دیگر هم محض تلخ تر شدن کام همه ی هم شهرستانی های عزیزم که عاشق محیط زیست شهرستان هستند… کم و بیش در صبح روز 13 فروردین که شاید به طنز روز طبیعت نام گرفته حتما دوستان طرفدار محیط زیست را در بخش خروجی فریدونشهر به سمت غرب (در کنار اداره ی جهاد کشاورزی) دیده اید. این عزیزان دلسوزانه با توزیع کیسه زباله و برگه هایی که تاکید به مهربانی با طبیعت دارد ، خودروها و سرنشینان عازم طبیعت را بدرقه می کنند. اما عصر هنگام صحنه ای تاسف بار را می بینید… تلی از گیاهان سبز را در همانجا می بینید که توسط این عزیزان از صندوق عقب خودروهای شخصی بازگشته از طبیعت جمع شده است… و صحنه های دلخراش تر را همین روزها در سایت پونه زار ^[1] دیدید… برای چندمین بار و بیابانی دیگرکه دستان ناپاکی به آتش کشیده و شک نکنید باز هم به آتش می کشند و بوته های گون زیبایی که طعمه ی حریق شده و می شوند و بدون تردید همانطور که پدر گفت شکایت آنکه آتش به دامن شان زد را به خداوند برده و می برند… آری برادران عزیز این سرنوشت ثروت خدادادی ماست که با عرض شرمندگی و تاسف در مقابل دیدگان ما و بی تفاوتی و سهل انگاری مسئولان ما بر سر گونه های گیاهی و مراتع و بیابان های ما می رود… در حالی که گونه های متنوع گیاهی شهرستان ما می تواند زمینه ی ایجاد چرخه های اقتصادی و اشتغال زایی قابل توجهی در شهرستان باشد… و اگر عزیزی به این که بنده گونه های گیاهی شهرستان را به ثروت تعبیر می کنم شکی دارد سری به اینترنت بزند و نام پیش پا افتاده ترین گیاهان شهرستان مثلا گیاه زول … یا گیاه کما… را جستجو کند و با حقایقی عجیب رو به رو شود…

بنده البته پیشنهادهایی در زمینه ساماندهی وضعیت مراتع و منابع طبیعی و بهره برداری علمی و استاندارد و کارآفرینی و گردش چرخه ی اقتصادی مبتنی بر گونه های گیاهی دارم که در یادداشت پایانی تقدیم خواهم کرد… از شما مخاطبین محترم برای طولانی شدن بحث عذر خواهی می کنم … چه کنم سر درد دلی بود که باز ^[1] شد… و از مدیر مسئول سایت نیز بخاطر اینکه مجبور شدم بر خلاف وعده ای که داده بودم تا در سه یادداشت بحث را جمع کنم عذرخواهی می کنم… مبحث مربوط به گونه های جانوری ماند برای یادداشت بعد و مجبور خواهید بود بیشتر مطالب بنده را تحمل کنید. در خاتمه ی یادداشت اول از همه ی اندیشمندان و دلسوزان هم شهرستانی استدعا دارم با مشارکت در این بحث کمک کنند تا ان شاء الله به یک راهکار در سایه ی خرد جمعی برسیم که گامی باشد در جهت توسعه و تعالی شهرستان ما و کاهش تهدیدهایی که زیست بوم شهرستان را تهدید می کند. ممنونم از حوصله ی شما …

ارادتمند همگی: یک دوست