از محیط زیست خود چه می‌دانیم؟

بحران آلودگی هوا در کلان شهرهای ایران، مسئولین ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا را بر این داشت تا به منظور ایجاد حسّاسیت در اقشار مختلف جامعه از سال 1374 روز 29 دی ماه را به عنوان روز ملی هوای پاک اعلام نمایند. از آن جا که کلید و راهکار اصلی کاهش آلودگی هوا مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین بخشی است، این روز می‌تواند عامل مهمی در رسیدن به این هدف مهم باشد. امسال نیز روز ملی هوای پاک با شعار «دوباره آسمان آبی» برای فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و آموزش به منظور نیل به اهداف از پیش تعیین شده در بین اقشار مختلف جامعه برگزار می‌شود.

اگر بخواهیم از محیط زیست تعریفی داشته باشیم، می‌توان گفت محیط اطراف ما که در آن زندگی می‌کنیم را محیط زیست می‌گویند که شامل آب، خاک، هوا و هر چه در این بین موجود است.

زندگی سالم افراد جامعه در گرو داشتن محیط زیست سالم است و حال اگر بخواهیم تعریفی از آلودگی داشته باشیم، آلودگی عبارتست از: وجود یک یا چند ماده آلوده‌کننده اعم از جامد، مایع و گاز و یا تشعشعات پرتوزا و غیرپرتوزا در هوا به مقدار و مدّتی که کیفیت هوا را به نحوی تغییر دهد که برای انسان و موجودات دیگر آثار زیان‌بار داشته باشد.

آلودگی‌ها سه دسته هستند: 1- آلاینده‌هایی که وارد هوا می‌شوند که شامل انواع گازها و ذرات گرد و غبار و آلاینده‌های ریز جوّی هستند؛ 2- آلاینده‌هایی که خاک را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ 3- آلاینده‌هایی که آب‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

برای سنجش کیفیت هوا از معیاری به نام ضریب کیفیت هوا یا AQI استفاده می‌شود که برحسب شدت آلودگی از صفر تا 500 درجه‌بندی می‌شود. AQI بالاتر از 100 نشان‌دهنده‌ی هوای ناسالم است. امروزه در کلان‌شهرها آلاینده‌های گازی نسبت به سایر آلاینده‌ها از اهمیّت بیشتری برخوردار است چرا که در فصول مختلف باعث ایجاد مشکلاتی از لحاظ کیفیت هوا می‌گردد. از عوامل ایجاد آلاینده‌های گازی و گرد و غبارها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. فعالیت واحدهای صنعتی آلاینده و عدم رعایت ضوابط و مقررات زیست محیطی از طرف آن‌ها
2. آلایندگی ناشی از خودروهای فرسوده
3. آلایندگی که منشأ آن فعّالیت‌های انسان نیست(مثل گرد و غبار ناشی از خشک شدن تالاب‌ها)
4. آلودگی ناشی از سایر موارد همچون گازهای گلخانه‌ای و فعّالیت سایر واحدهای تولیدی.

در سال‌های اخیر افزایش حجم آلاینده‌ها و عوامل تأثیرگذار و تشدیدکننده آن همچون کاهش حجم بارش نزولات جوّی و همچنین پدیده‌هایی همچون اینورژن (وارونگی هوا) و افزایش گازهای گلخانه‌ای، مسئولین را بر آن داشت تا با یک وحدت رویّه و نامگذاری یک روز از دی‌ماه به نام روز هوای پاک به منظور اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و آموزش اقشار مختلف جامعه و همچنین مشارکت سایرین در این بخش به منظور دستیابی به اهداف، گامی برداشته شود.

شاید بتوان گفت شهرستان فریدونشهر به عنوان یکی از مهمترین شهرستان‌های استان با دارا بودن بیش از 40% جنگل‌ها و تاج پوشش گیاهی موجود نقش مهمی در تولید اکسیژن و کاهش غلظت گازهای گلخانه‌ای ایفا می‌کند. از آن‌جا که در این شهرستان آلایندگی ناشی از واحدهای صنعتی و آلایندگی‌های گازی مطرح نیست، می‌توان با ارائه‌ی طرح‌هایی به منظور افزایش سطح جنگل‌ها و مراتع گامی در جهت دستیابی به اهداف توسعه‌ی پایدار برداشته شود.

غلامعلی موحدی از اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فریدونشهر