بهدنبال کسبوکار اینترنتی امن هستیم!
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری پونه زار به نقل از فرهیختگان: حمایتهای دولتی، سهم در بازار و اعتماد مردم سه ضلع مثلثی است که ضعف در آنها، پیامرسانهای داخلی را در خود کشیده و مجال محبوب شدن به آنها نمیدهد. همین امر باعث شده هیچکدام از پیامرسانها رضایتی از وضعیت فعلی خود نداشته باشند.
حتی مدیر یکی از پیامرسانها (سروش) که وضعیت بهتری نسبت به سایر رقبای داخلی دارد، معتقد است دولت نباید از نمونههای خارجی مثل تلگرام حمایت کند؛ بلکه باید فضا را در اختیار فعالان داخلی قرار دهد؛ خواستهای که بیشتر شبیه انحصار است تا ایجاد فضای رقابتی برابر. در همین راستا «فرهیختگان» در نظر دارد با تعدادی از مدیران پیامرسانهای ایرانی به گفتوگو بپردازد تا مردم با هریک از این پیامرسانها بیشتر آشنا شوند.در ادامه گفت و گوی با مهدی انجیدنی را بخوانید:
خیلی از افراد نمیدانند اپلیکشین «گپ» به چه نحو فعالیت میکند و هیچ معرفینامهای از این پیامرسان هم در صفحات مرورگرها یا خود برنامهها نیست. در ابتدا این پیامرسان را معرفی کنید.
پیامرسان «گپ» در تعریف کلی پیامرسانی مشابه بقیه پیامرسانهای بینالمللی همانند تلگرام، وایبر و واتسآپ است. تفاوت این پیامرسان با بقیه پیامرسانهای خارجی و داخلی در این است که در ابتدا با هدف راهاندازی بستر کسب و کار شروع به کار کرده است. شاید فرق اصلیای که «گپ» با بقیه پیامرسانها دارد به دلیل این رویکرد و داشتن این نوع امکانات است.
داخل «گپ» در کنار کارهای ساده همانند بحث در گروهها و کانالها، ما امکان ارائه زیرساخت رباتهای نرمافزاری را داریم. در این راستا افراد میتوانند با قابلیت رباتهای نرمافزاری انواع سیستمهای نرمافزاری را روی بستر «گپ» پیادهسازی کنند یا اینکه استارتاپ با هزینه صفر و سرعت بسیار بالا تشکیل دهند.
تفاوت «گپ» برای کسبوکار نوپا نسبت به اینکه بخواهد به صورت مستقل آن را راهاندازی کند در سرعت و هزینه راهاندازی است. لایه بعدی نیز تبلیغات و جذب کاربر برای آن استارتاپ است. یعنی اگر شما کسب و کاری را بخواهید راهاندازی کنید و سرویس را به صورت آنلاین به مردم ارائه دهید، باید اپلیکیشن تولید کنید و در کافه بازار قرار دهید و برای آن تبلیغات کنید.
این کار فرآیند بسیار پرهزینهای است و استارتاپها اصولا نمیتوانند به این مرحله برسند؛ حتی اپلیکیشن را تولید میکنند، اما به دلیل اینکه هزینه تبلیغات در ایران بسیار زیاد است، هیچگاه موفق نمیشوند. در کشور ما هزینه تبلیغات از برخی کشورها همانند آلمان هم بیشتر است.
نسبت به حقوق یک مهندس نرمافزار که میخواهد استارتاپ را راهاندازی کند، هزینه تبلیغات بسیار بیشتر است. معمولا استارتاپها در این مرحله متوقف میشوند؛ البته اگر به این مرحله برسند. در «گپ» سعی کردهایم این چرخهها را کوتاه کنیم، سرعت تولید یک سرویس یا محصول دیجیتالی را زیاد کنیم و هزینه تولید را کاهش دهیم. ما در انتها در حوزه تبلیغات از سرویسهایی که برای مخاطب جذابیت دارد و درست پیاده سازی شده است در بستر «گپ» به روشهای مختلف استفاده کرده و آن چرخه استارتاپسازی را تکمیل میکنیم. در این زمینه «گپ» ابزارهای متنوعی دارد. امر بستگی به آن دارد که افراد میخواهند چه نوع کسب و کار و خدمتی را روی «گپ» ارائه کنند.
چرا نام شما و پیامرسان «آیگپ» شبیه هم است ابتدا آنها بودند یا شما؟
این از مسائلی است که بین علما اختلاف است. از نظر قانونی ثبت ما زودتر است، همه چیز ما ثبت شده است؛ در دو تا سه سال اول فعالیت «گپ» زیرساختها به مجموعهها سرویس میداد. اما به دلیل اینکه آن دامنهها را ثبت کردیم، ولی آنها نمیتوانستند ثبت کنند «آیگپ» را ثبت کردند.
به نظر شما بهتر نبود اسمهایتان مانند هم نبود و یکی از شما نام خود را تغییر میداد؟
بله. این دردسر بزرگی است و چند باری درباره این موضوع صحبت کردیم که آنها نامشان را تغییر دهند چراکه اسم ما نهتنها در ایران بلکه در چند کشور مختلف ثبت شده است. نام این پیامرسان در ایران، انگلستان و آلمان ثبت شده است. به دلیل اینکه برای این اسم خیلی هزینه کردیم نمیتوانیم آن را تغییر دهیم.
در یک برهه از زمان «آیگپ» یک بار هک شد و برای ما اثرات منفی بسیاری داشت. در بسیاری از خبرگزاریها اعلام شد که «گپ» هک شده است. یا اینکه به عنوان مثال مدیرعامل آن صحبتی میکند و این به نام ما ثبت میشود. در بسیاری از رسانهها مطلبی از ما درج میشود و به جای لوگوی ما از لوگوی «آیگپ» استفاده میشود.
این هرجومرجها باعث میشود که هر کدام از ما به درستی و در جای خود دیده نشویم. در نهایت این مشکل دردسرهای ایجاد میکند؛ به خصوص اینکه در حال حاضر که به ستاد اجرایی فرمان امام فروخته شده است! بعد از این اتفاق ما خیلی امیدوار بودیم اسم آن را تغییر دهند، اما همچنان به همان نام است.
«گپ» میتواند چه خدماتی را ارائه دهد؟
این بحث را در دو دسته میتوان تعریف کرد. نخست؛ دسته محتواست؛ یعنی معلمی میتواند از خود فیلمی بگیرد و درسی را آموزش دهد و در انتقال یک محتوا بکوشد. دوم؛ دسته خدمات و کالا است. همانند این است که سرویس اینترنتی را پیادهسازی کنید. به عنوان مثال یک دیکشنری یا هر سرویسی را پیادهسازی کنید.
در حال حاضر «گپ» دارای سرویسهای مختلفی اعم از خرید بلیت هواپیما، مشاورههای خاص و … است که تیمی در قالب کسب و کار آن را توسعه داده است. در مسیر اول برای کسانی است که محتوا دارند- که غالبا افراد فنی نیستند همانند معلم، وکیل یا هر کسی که تجربهای دارد- به عنوان مثال خانم خانهداری که میخواهد هنر آشپزی یا کیکپزی خود را در اختیار دیگران قرار دهد و از این راه کسب درآمد کند، در «گپ» دو مسیر برایش تعریف شده است. یک مسیر برای کیکهایی است که میفروشد.
مسیر دیگر در مورد بحث خدمات محتوای ارزشافزوده است که «گپ» آموزش کیکپزی را میفروشد. در این میان ابزارهایی را در نظر گرفتهایم؛ محتوای ساده را روزانه برای افراد ارسال میکنید و افراد حق اشتراک بابت این پرداخت میکنند.
از این مورد ساده تا موارد پیشرفتهتر در «گپ» وجود دارد. به عنوان مثال معلمی مجموعه آزمون و تست را پیادهسازی میکند تا افراد در این تست شرکت کنند و بابت هر تست ۱۰۰ تومان پول پرداخت کنند. این ابزارها در «گپ» وجود داد. ابزار آزمون ساز، فروشگاه ساز، نظرسنجی ساز و … را در گپ قرار دادهایم تا افرادی که صرفا محتوا دارند و نمیخواهند وارد بحث فنی شوند از آن استفاده کنند.
دسته دوم کسانی هستند که برنامهنویس هستند و خود میخواهند وارد حوزه فنی شوند و محصولی را تولید کنند که بر پایه زیرساخت «گپ» است. اینجا «گپ» نقش یک زیرساخت را به عهده دارد؛ یعنی IPهایی را در اختیار آنها قرار میدهد که با آن میتوانند ساده و سریع سیستمی را که مدنظر دارند، تولید کنند. این کار میتواند چرخه ارائه خدمت همچون خرید بلیت سینما باشد یا اینکه یک کار خاصی را همانند سرویس مشاوره انجام دهند. به طور مثال برای خرید محصول یا درخواست تاکسی آنلاین داخل خود «گپ» مبدا و مقصدتان را انتخاب میکنید. سپس تمام شرکتهایی را که وجود دارند، جستوجو کرده و نرخ همه را استخراج و به شما پیشنهاد میکند.
بعد از آن لینکی به شما میدهد که به آن شرکت وصل شوید. استارتاپ فیلترینگ هم در «گپ» به وجود آمده است. بیشتر از هزار تیم و استارتاپ روی «گپ» داریم که از IPهای آن استفاده میکنند و سرویسش را توسعه میدهند. تاریخ مراجعه آنها به «گپ» هم از زمان مسابقه اولی بود که راهاندازی کردیم. ما مسابقهای را چهار، پنج ماه قبل با نام برنامهنویسی برتر برگزار کردیم.
در این دوره حدود ۲۰۰ تیم شرکت کردند و ۵۰ تیم به مرحله داوری رسیدند. در نهایت ۱۰ تیم را هیات داوران ما انتخاب کردند. هر دوره که این مسابقات برگزار میشود سعی شده داوران را از حوزههای فنی، کسبوکار و حوزههایی که در کشور شاخص هستند، انتخاب کنیم. سری دوم این مسابقه هم در بهار امسال با محور سرویسها و کسبوکار هوشمند و شهر هوشمند برگزار میشود. ما این فعالیتها را با محوریت چند شهر بزرگ ایران انجام دادهایم، چراکه با شهرداری تهران و شهرداری مشهد و چند شهر دیگر، در ارتباط هستیم. در این میان سعی داریم استارتاپهایی را ارائه دهیم که بتوانند خدمات حوزه شهری را هوشمندتر ارائه کنند.
این خدمات در «گپ» به چه صورت ارائه میشود؟
داخل «گپ» قسمتی به نام «دنیای گپ» داریم که در آن همه خدمات و محتواهایی که به صورت استارتاپ ارائه میشود، وجود دارد. آنجا درواقع همانند یک بازار و ویترین است.
میتوان گفت: همانطور که کارهایی را داخل تلگرام انجام میدادیم داخل «گپ» هم میتوانیم انجام دهیم، با این تفاوت که این امکان را داریم که به یکسری از اپلیکیشنها و خدمات دیگر هم دسترسی داشته باشیم. یعنی مجموعه ایاز چند برنامه در یک برنامه به نام پیامرسان «گپ» جمع شده است. این عنوان درست است؟
«گپ» را باید یک زیرساخت در نظر بگیرید که یکسری ابزار در اختیارتان قرار میدهد. در لایه بالاتر نیز یکسری شرکتهای بیرونی یا تیمهایی استارتاپ و کسب و کاری را شکل میدهند که در نهایت این کسب و کارها به طور مثال فروش بلیت سینما را انجام میدهند. این کار را از کیف پول گپ، یوزر گپ یا از شبکه اجتماعی گپ انجام میدهد؛ یعنی از یک سو به ما وصل است و از سوی دیگر به سینماها. بعد بلیتهای سینما را از طریق کیف پول گپ به یوزرهای گپ میفروشد.
پس میتوانیم بگوییم «گپ» یک کسبوکار اینترنتی امن درست میکند؟
بله. فرق ایجاد کسب و کار در جایی همانند تلگرام با «گپ» در این است که در فضای تلگرام (منظور از تلگرام صرفا یکسری کانال است که کالاهایی را به فروش میرسانند) ممکن است شرکتی در این کانالها کالایی رسمی را به فروش برساند، اما صرفا یک ویترین است؛ یعنی هیچ اتفاق دیگری رخ نمیدهد و معمولا کسانی که قصد فروش چیزی را دارند شماره کارت میدهند و میگویند به ما اعتماد کنید و هر وقت فرصت کردم کالا را ارسال میکنم.
در تلگرام گاهی اوقات فروشنده و حتی خریدار اطلاعات درستی درخصوص معامله خود به طرف مقابل ارائه نمیدهند و به هیچ روشی هم نمیتوان پیگیری کرد.
داخل گپ چه تضمینی وجود دارد که این تخلفات دیگر رخ ندهد؟
تا زمانی که رسانه کسبوکار مخصوص این کار نباشد و قانونی هم در این زمینه تدوین نشده باشد و پیامرسان هم برای یک کشور دیگر باشد نمیتوان آنجا کسبوکاری امن ایجاد کرد. همانند این است که افراد ناشناسی در کنار خیابان به افراد ناشناس دیگری کالایی میفروشند و نه خریدار فروشنده را میشناسد و نه فروشنده خریدار را. هرکدام میتوانند کلاه دیگری را بردارند و پلیس هم نمیتواند هیچ همکاری و کمکی بکند.
در گپ کاری که انجام دادیم این است که پول از طریق پرداخت آنلاین بانکی انجام میشود. همین روشی که سالها مردم در ایران تجربه کردند و روشی امن و مورد تایید بانک مرکزی است. از طریق گپ به درگاه یکی از بانکهای کشور وصل میشوید، با چندین بانک کشور کار میکنید، وارد سایت بانک میشوید و مبلغ را پرداخت میکنید و رسید دیجیتالیای دارید که در پلیس فتا قابلپیگیری است.
وقتی داخل گپ میآیید و آن سرویس ارائه میشود، از طریق ما هم قابل پیگیری است. اولا اگر این سرویس ارائه نشود به صورت خودکار این مبلغ به حساب شما بازمیگردد، یعنی اگر به هر دلیل برای ما مشخص نشود آن سرویس ارائه نشده است، مبلغ را به حساب شما بازمیگردانند و اگر شما شکایت و مشکلی داشته باشید باید به واحد پشتیبانی «گپ» مراجعه کنید و بگویید خریدی انجام دادهام و اتفاقی نیفتاد، مبالغ را با فروشندگان بین ۷ تا ۳۰ روز بسته به نوع قرارداد کالا نگه میداریم و بعد تسویهحساب میکنیم. هدف از این کار این است که خیال خریدار همیشه راحت باشد که حداقل تا هفت روز فرصت دارد و میتواند با پشتیبانی تماس بگیرد.
یکی از دوستان به ما گفته سیستم پشتیبانی «گپ» بسیار ضعیف است و مشکلی برای من ایجاد شد و به پشتیبانی پیام دادم و بعد از چهار روز به من جواب دادند. به من آیدی دیگری دادند و گفتند با این آیدی مشکل خود را بیان کنید، اما وقتی به آن آیدی مراجعه میکردم در سیستم چنین آیدیای وجود نداشت و درنهایت بیجواب ماندیم.
این موارد باعث دلسرد شدن کاربران خواهد شد و میگویند اگر درخواستی داشته باشیم، پشتیبانی وجود ندارد که هر لحظه پاسخگو باشد. این را تایید میکنید؟
اگر تایید میکنید بحث پشتیبانی را به چه نحو حمایت میکنید که کاربر راضی باشد؟
در طول روز حدود پنج تا هشتهزار سوال را پاسخگو هستیم. بسته به برخی اتفاقات خاص مردم پشتیبانی پیامرسان را با جایی همانند ۱۱۸ اشتباه میگیرند. در روز شاید نزدیک به ۶ تا هفتهزار سوال داریم که هیچ ربطی به گپ ندارد. بهعنوان مثال سوال میپرسند که کافه بازار را از کجا نصب کنم.
آنچه مرتبط با ماست در روز حدود پنج تا هشتهزار سوال است که پاسخ داده میشود و متوسط همین تعداد در روز سوال وجود دارد که ربطی به ما ندارد یا بهعنوان مثال برخی از اینها سوال میپرسیدند تلفن آتشنشانی چند است.
حدود ۳۰ درصد از پنج تا هشتهزار سوالی که از پشتیبانها پرسیده میشود، مرتبط با پیامرسان است، در برخی مواقع صرفا فرد از روی دلتنگی میخواست با کسی صحبت کند که پیام داده است. مشکل دیگر این است که برخی افراد به زبان محلی خود سوالات را مطرح میکنند بهطوری که به تمام لهجههای ایران در روز سوال داریم؛ بهعنوان مثال سوالات زیادی به زبانهای ترکی و لری داریم و مجبور هستیم به این دوستان بگوییم سوال خود را به فارسی مطرح کنند. درحال حاضر زبانهای فارسی، ترکی استانبولی، انگلیسی و عربی را در پشتیبانی خود داریم.
به فکر این هستید پشتیبانی خود را اضافه کنید؟
بعید میدانم از چهار روز بیشتر تاخیر در پاسخگویی وجود داشته باشد. معمولا در بدترین حالتها بهعنوان مثال در زمانی که اینترنت کل کشور مورد حمله قرار گرفت در یک روز آمار سوالات از متوسط ششهزار مورد به ۳۰ هزار مورد رسید. هرکسی سوال درباره اینترنت، حمله هکر و… داشت از ما میپرسید و به صورت میانگین شش، هشت ساعت را برای پاسخگویی گذاشتیم که استاندارد بینالمللی در حوزه ارتباطات هم همین ساعت است.
پشتیبان شما کم نیست؟ با فرض اینکه بر تعداد کاربران شما اضافه شود؟
توسعه پشتیبانی را در برنامه داریم و تلاش میکنیم فرهنگ سوال پرسیدن را در مشتریها اصلاح کنیم.
از چه طریق میخواهید این فرهنگ را اصلاح کنید؟
قسمت سوالات متداول ایجاد کردیم، خود پشتیبانی را هوشمندتر میکنیم، رباتی طراحی میکنیم که چند مرحله ابتدایی را با فرد صحبت کند و مشخص شود سوال مرتبط با گپ هست یا خیر. بهعنوان مثال فردی در گپ آمده و سوال پرسیده من در سروش کانال ساختم و کار نمیکند. این کاربر حتی فرق بین سروش و گپ را نمیداند یا اینکه سوال پرسیدهاند ترافیک اینترنت من تمام شده است و من باید چه کنم؟! رباتی که میسازیم سعی میکند کاربر را جلو بیاورد. این ربات تا یک ماه دیگر راهاندازی میشود.
میخواهیم با این ربات یکسری کاربرها را فیلتر کنیم تا هم یاد بگیرند از ما چه چیزی سوال کنند و هم در وقت تیم پشتیبان ما صرفهجویی شود. معمولا حدود دوهزار و ۷۰۰-۶۰۰ سوال صحیح در مورد گپ داریم. یکی از بیشترین سوالاتی که مطرح میشد و در صف انتظار پاسخگویی بودند، بحث ثبت کانالهایی بود که نامهای آنها از قبل در «گپ» از سوی ما رزرو بود.
در روزی که اینترنت کل کشور قطع شد همه گمان کردند تلگرام فیلتر شده است و به فکر این افتادند که در گپ کانال ثبت کنند و شناسه اینها رزرو بود و با پشتیبانی تماس گرفتند و در همان روز بیش از هفتهزار مورد درخواست شناسه داشتیم. شناسه هم چیزی است که نیاز به بررسی دارد. ما باید بررسی کنیم که آن شناسه چرا آزاد نیست و ما رزرو کردیم و جزء ردهای است که برای «شامد» رزرو کردیم یا خیر.
اصلا چرا شما باید شناسهها را رزرو کنید؟
ما چند دسته از شناسهها را طبق تجارت جهانی رزرو میکنیم. یک دسته از آنها مالک مشخصی دارد. بهعنوان مثال نام شهرها؛ آن شناسه چه در دامنه باشد و چه در شناسه شبکه اجتماعی باشد فقط برای شهرداری قابل استفاده است. مثلا «mashhad.ir» را فقط شهرداری مشهد اجازه دارد استفاده کند. این سختگیریها هم در دامنه و هم در شناسه اینچنین است.
یکسری از اسامی را رزرو کردیم که کانالهای تلگرامی هستند که در «شامد» وزارت ارشاد ثبتنام کردند و آن شناسه را برای گپ هم رزرو کردیم. اگر آن شناسه را بخواهند و وارد شوند و ببینند این شناسه رزرو شده است، با پشتیبانی تماس میگیرند و آن شناسه چک میشود، اگر شماره تلفن همراهی که در شامد ثبت شده با شماره تلفن همراهی که در گپ است، یکسان باشد و اگر چنین باشد شناسه را میدهیم.
یکی از افرادی که یک کانال برای پایگاه خبری خود دارد میگوید که چهار روز درگیر این هستم تا شناسه من را تحویل دهند، اما هر روز پاسکاری میکنند.
اگر شماره تلفن همراه همان شماره تلفن همراهی باشد که در شامد ثبت کرده است در لحظه برای او انجام میشود. برخی دوستان هستند که در شامد با یک شماره تلفن همراه ثبتنام کردهاند و در تلگرام با یک شماره تلفن همراه دیگر و در گپ هم با شماره دیگری ثبتنام کردند و این برای ما به راحتی احرازهویت نمیشود. در ضمن راه سادهای که به دوستان ارائه میدهیم این است که میگوییم اسم این پیج خود را در کانال تلگرام یا پیج اینستاگرام بنویسید تا ما متوجه شویم مالک هستید و شما میتوانید تغییراتی را در کانال دهید. یعنی ما چند راه برای شناسایی در پشتیبانی قرار دادیم و دوستان همه این راهها را مطرح میکنند.
ما از هیچ کسی به جز کانالهای رسمی مدرک نمیخواهیم. اگر کسی بخواهد یک کانال رسمی داشته باشد همانند روزنامهها یا نهاد ریاستجمهوری یا شهرداریها و فرمانداریها و… باید به ما نامه بدهند که بعدا بدانیم اگر مثلا میگوییم این کانال آقای جهرمی است مطمئنا چنین است. الان در گپ بیش از ۱۰۰ کانال با آیدی جهرمی است. بالاخره باید بدانیم که کدام درست است و برای این موضوع ما تیک رسمی گپ را در نظر گرفتهایم.
موضوعی که بسیاری از کاربران مطرح کردند بحث حریم خصوصی است. یکسری از حقوقدانها میگویند گپ یک مشکل حقوقی دارد و آن هم این است که اگر شما شماره شخصی را داشته باشید و در یک پیامرسان بتوانید به او پیام دهید طبق قانون آن شخص هم باید اجازه داشته باشد که شماره شما را داشته باشد و این موضوع در تلگرام رعایت شده، اما در گپ رعایت نشده است، شما این نقضقانون را قبول دارید؟
هم در قانون ایران و هم در قوانین بینالمللی هیچ شبکه اجتماعیای اجازه ندارد به واسطه اینکه شما شماره کسی را در اختیار دارید، شماره شما را در اختیار او قرار دهد. اتفاقا این یکی از ایراداتی است که در اتحادیه اروپا به تلگرام گرفتند و این نقض قوانین حریم خصوصی است و بسیار روی آن تاکید میشود.
ممکن است شما لیست بلندی از شماره افراد داشته باشید، ولی دلیل نمیشود شماره خود را به آن افراد هم بدهید. این ربطی به هم ندارد. بهعنوان مثال اتریش در این زمینه از تلگرام شکایت کرده بود. اینکه شمارهها را مدیریت میکنیم که نشان دهیم یا خیر جزء سختترین کارها در گپ است. تلگرام و حتی سروش که از آن روش میروند کار خود را ساده کردند؛ چراکه براساس آن شناسه شماره تلفن همراه دارند و براساس آن جلو میروند.
شما داخل پیامرسانهای ایرانی همانند سروش به راحتی میتوانید کلی شماره تلفن همراه از افراد به دست بیاورید بدون اینکه خود بخواهند. داخل گروهها میتوانید به راحتی شماره تلفن همراه به دست بیاورید و این خود نقص است. یعنی بهنحوی شماره تلفن همراه حکم آیدی شما را دارد. در تلگرام هم یکبار این اتفاق افتاد و آن هم زمانی بود که «تلگرام ایکس» را ارائه دادند، شما در هر گروهی شماره تلفن همراه و شناسه کاربران را میتوانستید مشاهده کنید.
چند ساعت بعد هم تلگرام این را متوجه شد و نسخه بهروزرسانی جدید ارائه داد تا این مشکل رفع شود. یک نسخه از تلگرام ایکس را داریم و هنوز این ایراد را دارد و با آن نسخه در هر گروه و کانالی بروید میتوانید شماره تلفن همراه همه افراد را مشاهده کنید، اما در گپ اینچنین نیست و ما خیلی روی این موضوع کار کردیم.
مشاوره حقوقی هم دارید تا بهواسطه آن بتوانید از حقوق کاربران باخبر باشید؟
جدا از اینکه در این زمینه تجربه بالایی داریم؛ چراکه در زمینه ثبت دامنه چندین سال شرکت ما کار میکرده است، و بهدلیل اینکه میخواستیم نماینده ایران در ثبت دامنه شویم یک دوره حقوقی را در انگلستان گذراندیم که تقریبا تمام قوانین تجارت جهانی در حوزه تجارت الکترونیک در آن وجود دارد. فکر نمیکنم در ایران بیشتر از دو الی سه نفر باشند که این دوره را گذرانده باشند. مثلا یکی از سازمانها هم سازمان «فیزیک نظری ایران» و مدیر آن جزء کسانی است که همان زمان با ما بود و آن دوره را میگذراند.
دستگاهی هم در این زمینه از شما حمایت میکند؟
خیر. این مسائل در ایران بسیار جدید است حتی برخی مواقع میبینید، نمیدانند چنین مسائلی هم وجود دارد. دسترسیهایی که در پیامرسانهای داخلی وجود دارد در سایر اپلیکیشنهای داخلی نیز مشاهده میکنیم. مردم در استفاده از محصولات خارجی و حتی محصولات ایرانی که روزمره استفاده میکنند چنین حساسیتهایی ندارند! بهعنوان مثال اسنپ؛ ضمن اینکه شماره تلفن همراه شما را پخش میکند، تمام موقعیت مکانی و منزل مسکونی شما را به راننده میدهد، این اوج پایین بودن امنیت در این محصولات است.
مردم بهنسبت پیامرسان هم نگران نیستند و این موج خبری بود که یکسری رسانهها پخش کردند. ما چند دسته رسانه داریم که از تلگرام منفعت مستقیم مالی دارند بهعنوان مثال کسانی که برای کشور پهنای باند تهیه میکنند و اینها درآمد چند ده میلیارد دلاری دارند، این عدد بسیار زیاد است.
هر پیامی که در تلگرام میزنید یکبار از کشور خارج میشود و یکبار به کشور باز میگردد؛ یعنی من که به شما پیام میدهم، یکبار از کشور خارج میشود و به سرور تلگرام میرود و دوباره به شما باز میگردد در حقیقت دو مرتبه پهنای باند استفاده میشود و فکر کنید در روز وقتی تلگرام اعلام میکند هر کاربر ایرانی بهطور میانگین در هر ماه یک گیگ فایل مصرف میکند، چقدر مصرف پهنای باند و چقدر درآمد است. درنهایت خیلی از افراد با روی کار آمدن پیامرسانهای ایرانی برای از بین رفتن این درآمد مالی ناراحت هستند.
یک گروه هم کانالهای بزرگ تلگرامی هستند که بهواسطه چند سال زحمت و فعالیت در تلگرام کانال بزرگی تشکیل دادند و در حال حاضر نگران هستند که باید زحمت مجدد بکشند و کانال دیگری در جای دیگر تشکیل دهند. این دو دسته تمام تلاش خود را کردند تا پیامرسانهای داخلی را ناامن جلوه دهند که بهنظر من موفق نبودند وگرنه به این راحتی در یک دوره کوتاه ۸-۷ میلیون نفر در پیامرسان ایرانی نمیآمدند.
شما در حال حاضر چند عضو دارید؟
ثبتنامی ما از ۲ میلیون رد شده است، اما در حال حاضر یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کاربر فعال داریم.
مشکلی که ایتا داشت که در برههای از زمان کاربران در صف انتظار میماندند تا بتوانند به پیامرسان وارد شوند را شما ندارید؟
خیر؛ تاکنون چنین مشکلی نداشتیم. حداقل برای حدود ۱۰ میلیون نفر ظرفیت داریم و سعی میکنیم بیش از ۷۰ درصد از زیرساخت خالی باشد و آماده باشیم. هر چقدر رشد میکنیم به همان نسبت سختافزار اضافه میکنیم. با توجه به اتفاقاتی که رخ میدهد و رشد کاربر در حوزههای کسبوکار خوب شده است، گپ تنها پیامرسان ایرانی است که خدمات سازمانی دارد و در این حوزه تعداد کاربران افزایش یافته است که باز هم تجهیزات دیگری اضافه کردیم و تا اواخر فروردین زیرساخت خود را تا حدود ۲۵ میلیون کاربر زیاد میکنیم.
برخی از کاربران بر این عقیده هستند چه دلیلی دارد وقتی نمونه خارجی پیامرسانها با بالاترین کیفیت وجود دارد، از نمونه داخلی آن استفاده کنیم؟
نمونههای داخلی چه مزیتی بیشتر از پیامرسانهای خارجی دارد؟
بهصورت کلی فرهنگ استفاده از ابزارهای ارتباطی در کشور ما از ابتدا هیچگاه اینگونه نبود که بتوان ابتدا فرهنگ را ایجاد کرد و بعد ابزار را استفاده کرد. شما در هیچ جای دنیا نمیبینید مردم یک کشور برای کسبوکار خود یا دو کارمند و مسئول برای ارتباط خود از واتسآپ یا وایبراستفاده کنند.
در همه جای دنیا به مردم یاد دادهاند اطلاعات شما ارزشمند است و مردم ما هنوز نمیدانند چه اطلاعاتی چقدر ارزش دارد. یک نفر میگوید من شرکت دارم و مدیر هستم و یکی میگوید من کارمند هستم، اطلاعات ما به چه دردی میخورد. افراد نمیدانند امنیت ملی یک کشور در گرو مجموعه اطلاعات آن کشور است. امنیت ملی کشور لزوما به این معنا نیست که شما را با یک موشک بزنند.
خیلی زمانها با ایجاد یک اغتشاش و با اطلاعات غلط و با ایجاد ذائقه اشتباه مردم یک کشور را به جان هم میاندازند. در خیلی از کشورهای دنیا به مردم یاد دادند اگر میخواهید با فامیل خود در کشور دیگر در ارتباط باشید میتوانید از وایبر استفاده کنید و ممنوع نیست. هر چند خیلی از کشورهای دنیا این را هم ممنوع و اعلام کردند اگر میخواهید با فامیل خود در ارتباط باشید از رسانه کشور خودمان استفاده کنید.
خیلی از کشورهای اروپایی این را مشکل نمیدانند، اما به شما آموزش میدهند اگر میخواهید با استاد خود در ارتباط باشید در واتسآپ ارتباط نداشته باشید. من سرپرست مرکز تحقیقات دانشگاه کلن آلمان در حوزه بازیهای رسانهای هستم. ما در آنجا ارتباطی که با همکاران و اساتید بالاتر یا مشتریان داریم هیچگاه روی واتسآپ نیست.
حتی برای برخی کارها در آنجا پیامرسان کشوری هم استفاده نمیکنند یعنی خودمان یک پیامرسان داخلی داریم. برخی پیامرسانها صرفا برای هزار کاربر است و برای ارتباطات یک سازمان استفاده میشود. حتی برای برخی مسائل از پیامرسان آن کشور هم استفاده نشده است و از پیامرسان سازمان استفاده میشود؛ یعنی باید ارزش اطلاعاتی که ردوبدل میکنید، بدانید. یک بخش دیگر هزینه است؛ در کشوری هستیم که مشکلات ارزی بسیاری دارد و مردم برای یک صحبت سادهای که با دوست، همسر و همکار خود میخواهند انجام دهند، دو طرف از پهنای باند کشور استفاده میکنند و این برای هر دو نفر آنها دارای هزینه است.
برای موضوعی هزینه میدهیم که اصلا نیاز نیست هزینه داده شود. اگر با نگاه اقتصادی هم به موضوع نگاه کنیم میبینیم که بخش زیادی از هزینههای کشور بهدلیل اینکه روی پهنای باند سوبسید داده میشود، روی پهنای باند از ما پول گرفته میشود، زیرساخت کشور مستهلک میشود تا هزینههای آن از محل مالیات و نفت تامین شود، برای کار بیهوده است؛ یعنی دیتایی به خارج کشور برود و دوباره بازگردد. این میتواند با مسیر کوتاه داخلی انجام شود و این اتفاقات رخ ندهد.
فردی میگوید که من دانشجویی ساده هستم و کار خاصی هم نمیکنم و به وزیر و مدیر هم دسترسی ندارم و چت ساده با استاد یا دوست خود انجام میدهم. میپرسیم چرا نگران امنیت این پیام هستید که این محفوظ باشد؟ میگوید من از کجا بدانم وقتی این چت ساده را انجام میدهد روز دیگر که کارم به نهاد امنیتی و نظارتی در ایران بیفتد، از این سوءاستفاده نمیکند؟
مهمترین جواب این است که همانند کارهای دیگری که بر پایه قانون در کشور انجام میشود این هم بر پایه قانون است. این حرف همانند این است که بگویید از کجا معلوم شما وارد خانه ما نشوید و بخاری ما را نبرید؟ قانون اساسی کشور در اصل ۲۵ به حفظ حریم خصوصی افراد اشاره دارد. این چیز جدیدی نیست که بگوییم روز اول است که پیامرسان ایجاد شده است. تلفن همراه و پیامک بود و قبل از آن باید توجه داشت که حریم خصوصی افراد لزوما تلفن همراه نیست بلکه خانه شما هم حریم خصوصی است.
مگر الان پلیس بدون حکم قاضی و بدون وجود جرم میتواند وارد خانه شما شود؟
اینچنین نیست که اگر فلان دستگاه دلش خواست اجازه دارد در خانه شما را باز کند و وارد خانه شما شود. باید قاضی حکم دهد و این حکم بسیار سختی است و شرایط دارد و این قاضی هم نمیتواند بیدلیل حکم صادر کند، چون بر این قاضی هم نظارت وجود دارد. در حوزه اطلاعات تلفن همراه و پیامک و پیامرسان، قانون حریم و حدود تعیین کرده است.
چند روز قبل پرونده کودکربایی بود که از شانس خوب خانواده روی گوشی بچه گپ هم نصب بود. آن بچه هم در تلگرام و هم در گپ با آن آدمربا در ارتباط بود. جالب است که در لحظه اول ماموران گپ را ندیده بودند و دیدند در تلگرام در ارتباط است و حتی با پشتیبانی تلگرام نامهنگاری کردند و جوابی دریافت نکردند که حداقل IP کسی که بچه را دزدیده بدهند و بتوانند حدود موقعیت مکانی را شناسایی کنند.
زمانی که متوجه پیامرسان گپ در گوشی فرزند شدند، از دادستانی آن منطقه برای ما نامه زدند که شانسی دیدیم روی این گوشی گپ هم است و شما میتوانید از این آدمربا اطلاعاتی پیدا کنید. حتی دادستانی هم نمیگوید صحبتهای بچه با آدمربا را به ما بدهید.شاید، چون مساله امنیتی –جاسوسی نبود قاضی پیامها را نخواسته است.
نه اصلا نیاز ندارد. از ما میخواهد فقط IP آدمربا را پیدا کنید و در اختیار ما قرار دهید. ما خوشبختانه توانستیم پیدا کنیم و بچه هم پیدا شد. این ارزش ماندن اطلاعات در کشور و فرق آن با خارج از کشور است.
افراد میگویند شرکت گپ اگر از نظر مالی تحریم شود و بگویند به شما سرور نمیدهیم و پهنای باند نمیدهیم، تا زمانی که این شرکت اطلاعات را در اختیار افراد قرار میدهد، آن زمان چه میکنید؟
مردم باید این را دریابند این هم همانند قوانین دیگر کشور است. همانند این است که بگویند مامور راهنمایی و رانندگی اجازه دارد ماشین شما را سوار شود و برود. این چقدر خندهدار است؟ الان موضوعی را مردم اشتباه دریافتند که وقتی میگوییم نظارت امنیتی به این معنا نیست که افرادی نشستهاند و جلوی آنها کامپیوتر است و تلفنهای ما را گوش میدهند یا پیامهای ما را میخوانند یا اینترنت شما را چک میکنند.
چنین چیزی وجود خارجی ندارد. در قانون گفته شده است که قاضی هم اگر شکایتی اتفاق افتاد بعد ورود کند، یعنی در مرحله اول باید شکایتی اتفاق بیفتد و اگر شکایتی نباشد اصلا نظارتی نیست. فردی علیه شما شکایت میکند و میگوید کلاهبرداری کردهاید.
اگر قاضی نیاز به ادلهای داشته باشد که مربوط به تلفن همراه شما باشد میگوید مکالمات شما باید بررسی شود. یا بهعنوان مثال همراه اول بهعنوان اپراتور میگوید ریزمکالمات را برای چه روز و چه ساعتی میخواهید. اینطور نیست که از روز اول تا امروز را در اختیار قاضی قرار دهند. در پیامرسان هم دقیقا همینطور است.
اگر قاضی از تلگرام هم متن چتها یا سایر اطلاعات دیگری که بهعنوان مثال از یک پیامرسان ایرانی میتواند بخواهد را درخواست کند، تلگرام هم این اطلاعات را در اختیار قاضی قرار میدهد؟
این استاندارد بینالمللی است که پلیس جهانی یعنی اینترپل تحت قوانین بینالمللی نوشته است و اگر کشورها استاندارد LI را نپذیرند همانند کرهشمالی میشوند! ایران بیش از ۵۰ سال است که این معاهده را امضا کرده است و نمیتواند خلاف آن قوانین نه اطلاعات اضافهتر بگیرد و نه اطلاعات اضافهتر بدهد.پس در هر صورت دسترسی به اینها وجود داردهیچ فرقی ندارد.
فقط از نظر زمانی دسترسی به اطلاعات در اپلیکیشن خارجی زمان بیشتری را میطلبد. آن هم به این دلیل است که قاضی بهجای اینکه به ما نامه بنویسد باید به اینترپل نامه بنویسد و او پیگیری کند و ممکن است سه روز بعد IP بهدست ایران برسد.
موضوعی که درباره امنیت اطلاعات است که بسیاری این را بیان میکنند این است که بهعنوان مثال من فردی هستم که میوهفروشی دارم و با چهار نفر از دوستانم در ارتباط هستم و اطلاعات ما به درد کسی نمیخورد که بخواهد استفاده کند. مشکل این است که مردم باید این را متوجه شوند اطلاعات هر شخص d. به درد نمیخورد. همیشه مثال میزنم که یک دانه تسبیح به درد نمیخورد و وقتی ۱۰۰ مهره کنار هم قرار میگیرد ارزشمند میشود.
اطلاعات یک کشور زمانی ارزش دارد که بیشتر از ۱۵ درصد از مردم یک کشور آن اطلاعات را در اختیار کسی قرار دهند. یک نکتهای وجود دارد که مسئولان برای مردم شفاف نمیکنند، در قوانین تجارت جهانی این وجود دارد که اگر تولیدکننده هر چیزی هستید و به پاکستان صادر میکنید و اگر ۲۵ درصد بازار پاکستان از کالای شما استفاده کند،
موظف هستید طبق قوانین تجارت جهانی به پاکستان بروید و در آنجا دفتر بزنید و تابع قوانین پاکستان باشید. این جزو اصول قوانین تجارت جهانی است. هر محصولی بخواهد وارد کشوری شود اگر از حدی گستردهتر شود باید تابع قوانین آن کشور باشد. تلگرام در حال حاضرصددرصد بازار مخابرات ایران را در اختیار دارد. سه سال قبل باید دولت تلگرام را مجبور میکرد در ایران دفتر بزند و مجبور میکرد تابع قوانین باشد، اما سهلانگاری که اتفاق افتاد باعث شده تلگرام به هشتپای بزرگ تبدیل شده است و باید التماس کنیم. در حالی که در کشورهای دیگر اینچنین نیست.
در انگلستان تلگرام کمتر از یک درصد بازار را در اختیار دارد. در حال حاضر دولت انگلستان گفته است با توجه به اینکه این پروژهای مشکوک از دید ما است که اگر در انگلستان تفاهمنامه امضا نکند، تلگرام فیلتر خواهد شد. کما اینکه تعداد کشورهایی که تلگرام را فیلتر کردند از ۱۲-۱۰ کشور عبور کرده است.
چنین چیزی شدنی است که کشوری نتواند اپلیکیشنی را فیلتر کند؟
خیلی بعید است چنین نرمافزاری ساخته شود که کشوری نتواند مسیر دیتای کشور خود را فیلتر کند چراکه به همان نسبت که در فناوریهای ضد فیلتر پیشرفت میکند، در فناوریهای فیلتر هم پیشرفت میکند.
مردم میگویند پیامرسان داخلی نصب نمیکنیم و وقتی تلگرام فیلتر شود یکی دو ماه بعد آپدیت جدید میآید و راحت میتوان با تلگرام کار کرد.
چنین چیزی نیست؛ اصل دیتا از مسیر کشور ما عبور میکند یعنی مسیر شرکت ارتباطات زیرساخت کل پهنای باند کشور را یکجا میآورد و از آنجا از کشور خارج میشود. از چند مسیر پهنای باند وارد کشور و از یکجا بین مردم پخش میشود و دوباره در این مسیر بازمیگردد. در این میان گلوگاهی وجود دارد که اسم آن شرکت ارتباطات زیرساخت است.
این شرکت بر همه ارتباطات نظارت دارد. در همه این حالتها میتواند هر چیزی که بخواهد در سطوح پایینتر شبکهای جلوگیری کند و این بازی تجاری و تبلیغ است. از ابتدا استراتژی تلگرام این بود که همیشه خود را اپوزیسیون دنیا نشان دهد و مردم این مساله را دوست دارند که فردی خود را فدای آزادی بداند.
در دنیا برای مردم خود شفافسازی میکنند. در اروپا خیلی از کشورهای اروپایی برنامه تلویزیونی گذاشتند، با این موضع که مردم بدانند که این فرد که میگوید اطلاعاتی به کسی نمیدهم واقعی است یا خیر؟ و اگر واقعی باشد یعنی حیاط خلوت خلافکاران و تروریستهاست. یعنی یک جایی که تمام خلافکاران جمع میشوند چراکه مطمئن هستند اطلاعات هیچ جایی نمیرود.
جالب بود که در آلمان کلی برنامه ساخته شد که سلامتی کسبوکار، بچه و خانواده شما در کنار این است که کشور بتواند بر اطلاعات نظارت کند. اگر نتوانیم جلوی جرم را بگیریم، جرم سازمانیافته میشود و رشد میکند. در حال حاضر در کشور کلی پرونده فروش مواد مخدر وجود دارد که قابل پیگیری نیست چراکه بهصورت سازمانیافته در تلگرام کار میکنند و هیچ جوره قابل ردگیری نیستند.
آیا شما یک اپلیکیشن رایگان هستید؟
ما کامل رایگان نیستیم. پیامرسانی رایگان داریم و خدماتی که ارائه میدهیم هزینه دارد.
پس سود کسب وکار شما از این راهها تهیه میشود؟
تفاوت ما با بقیه در این است که حامی دولتی و حاکمیتی نداریم و با درآمدهای خودمان، گپ را توسعه دادهایم و ۲۰ سال است که از بازیها و محصولات ما استفاده شده و الان هم ۲۰ پروژه فعال دیگر غیر از پروژه گپ داریم. قرار نیست که رایگان سرویس دهیم، الان گام به گام خدماتی در گپ ارائه میشود که رایگان نیست.
چقدر اشتغالزایی داشتید؟
خود گپ حدود ۶۰ نفر تیم مستقیم دارد و حدود ۴۰ نفر بهصورت نیمه وقت و مشاورهای با گپ کار میکنند. حدود هزار استارتاپ داریم که میانگین بین دو الی سه نفر مشغول باشند، حداقل دو الی سه هزار فرصت شغلی به این واسطه ایجاد شده است. در سال جدید برنامه برگزاری مسابقات و کلاسهای آموزشی در کل کشور برای این موضوع با همکاری بسیاری از دانشگاهها داریم و امیدواریم تعداد این فرصتهای شغلیاز ۲۰ هزار فرصت بگذرد چراکه با شیب خیلی خوبی تعداد این استارتاپها زیاد میشود.
قسمتی از این اپلیکیشن که مالی است میتواند به کاربر این امنیت خاطر را بدهد که شما احتیاج مالی به نهاد خاصی ندارید؟
بخش خصوصی حساب مشخصی دارد؛ مشخص است که بخش خصوصی از چه راهی پول درمیآورد و کجا هزینه میکنیم. کسی که با ما کار میکند ابهامی ندارد و میداند نیمی از استیکرها رایگان و نیمی دیگر پولی است. خدمات ما بخشی پولی و بخشی رایگان است. البته در حوزه پیامرسانی رایگان است. در گپ کارت شارژ میخرید از محل فروش این کارت شارژ درآمد داریم. وقتی قبض خود را در گپ پرداخت میکنید از محل پرداخت قبض شما درآمد داریم. بلیت پرواز میخرید، هتل رزرو میکنید، مشاوره تحصیلی میگیرید که اینها برای ما محل درآمد است.
چرا تاکنون نسخه ویندوز نداشتید؟
نسخه ویندوز داریم، اما بهصورت آزمایشی است؛ بعد از گذشت مسیر آزمایشی بهصورت رسمیتر در سایت هم میگذاریم. نسخه وب ما، چون بسیار کامل است اکثرا از نسخه وب استفاده میکنند. نسخه وب، اندروید و IOS داریم و نسخه ویندوز و مکینتاش هم تا چند روز دیگر در سایتها قرار میدهیم.
مردم با ۶ پیامرسان در پیامرسانهای داخلی آشنا هستند. بین این ۶ پیامرسان به نظر شما گپ چه تمایزی با بقیه دارد؟
همین کسبوکاری و خصوصی بودن تمایز است. میخواهیم بستری برای شغل ایجاد کردن باشیم. آینده و درآمد خود را از کمیسیونی میبینیم که از کسبوکارها میگیریم. ما کمک میکنیم کسبوکاری راحت راه افتد و از محل درآمد آن یک درصد تا دو درصد را بهعنوان کمیسیون این زیرساخت برمیداریم.
هدف ما این است و به نظر ما پیامرسانی نمک کار است و زیرساخت تجاری هستیم. بقیه عکس این هستند و میخواهند تنها پیامرسان باشند. بهعنوان مثال سازمانی پول میدهد تا اینها پیامرسان باشند. این انتها دارد، چون پروژه پرهزینهای است. وقتی این دوستان بزرگ شوند و تعداد سرورها و شبکه زیاد شود آن سازمان نمیتواند از آنها حمایت کند و در جایی این پروژه کم میآورد.
به دنبال آن هستیم که پروژه را از ابتدا خودکفا رشد دهیم؛ یعنی همان اندازه که پروژه درآمد دارد همان میزان تبلیغ کنیم و همان میزان تجهیزات خریداری کنیم و همین باعث شد بین مشتریان که نظرسنجی انجام دادیم دریابیم که حس مثبتی نسبت به گپ دارند.
برخی اذعان دارند ناچار هستیم از تلگرام به یکی از این پیامرسانها کوچ کنیم. من کانالی دارم که ۲۰۰ پیام در آن قرار دادم، این امکان وجود دارد این پیامها را شما منتقل کنید یا من باید دستی این کار را انجام دهم؟
بله؛ ربات داریم که میتواند محتوا را از کانال به کانالی در گپ منتقل کند و میتوانید محتوایی را از کانالی به سرویس ارزش افزوده در گپ منتقل کنید یا محتوا را به بات در گپ منتقل کنید. سه حالت مختلف امکان وجود دارد.
چه فرقی با هم دارند؟
در گپ کانال و بات، سرویسهای ارزش افزوده داریم که میتوان کارهای روزانه را تعریف کرد. بسته به اینکه در گپ کدام یک از اینها را ایجاد کرده باشید، از بات مخصوص خود استفاده تا اطلاعات کانال خود را به گپ منتقلکنید. همه در سایت در قسمت سوالات متداول توضیح داده شد.
ممبر و اعضا را نمیتوانید انتقال دهید؟
خیر؛ معنی هم نمیدهد که بخواهیم زوری کسی را از این پیامرسان به پیامرسان دیگر منتقل کنیم. هیچگاه در گپ کاربری را به زور عضو کانالی نمیکنیم.
همانند تلگرام اعضای فیک ندارید؟
خیر؛ چراکه جلوی شماره مجازی گرفته میشود و کاربر فیک نداریم. با این کار جلوی خیلی از کارها در تلگرام گرفته شده است. مثلا در تلگرام تعداد بازدید مطالب در کانال یکتا نیست. یک کانال ایجاد میکنید که تنها خودتان عضو آن هستید. مطلبی در آن قرار دهید و یک ماه فقط خود آن را چک کنید تعداد بازدید آن ۵۰ تا خواهد شد. این ایراد فنی در تلگرام است. تعداد بازدید در گپ کاملا حقیقی است.
اگر یک مطلب را یکبار ببینید هر بار که میبینید و آن مطلب در چند جای دیگر هم فوروارد شده باشد باز دوباره ببینید فقط یکبار ثبت میشود. این وجه تمایز مهم گپ است. الان برای ما این شاید ضدتبلیغ شده است چراکه برخی کاربرها میگویند این مطلب در تلگرام ۱۰۰ بازدید داشته و در گپ ۲۰ بازدید و نمیدانند این ۲۰ بازدید واقعی و غیرتکراری است و آن ۱۰۰ بازدید فیک است.
بهعنوان آخرین سوال، بیشتر به تبلیغات اعتقاد دارید یا کیفیت کار؟
نمیخواهم شعاری صحبت کنم، اما در هر دو تمرکز میکنیم. خیلی تبلیغ نداریم و در این حوزه بهنظر من تبلیغات اهمیت ندارد. صرفا یک جاهایی خود بودن برند است. خیلی مارکتینگ انجام نمیدهیم و بیشتر برندینگ هستیم. بیشتر مهم این است که استارتاپها جذب شوند.
انتهای پیام/ع ت