آمار معنی دار استفاده از دوچرخه در کشورهای اروپایی/ اصفهان شهر دوست دار دوچرخه

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری پونه زار به نقل از شهر فردا، تدبیر دوچرخه بجای ماشین در کشورهای صنعتی، دامنـه اي از سـلامتي و مزايـاي زيـست محيطـي و اجتمـاعي را در بـر مـيگيـرد و در طول دو دهة گذشته، استفاده از دوچرخه به طور معنـي داري در چنـد كـشور اروپايي نظير دانمارك، آلمان، سوئد و هلند افزايش يافته است.
چین با جمعیتی بالغ بر یک میلیارد و 342 میلیون و 700 هزار نفر دارای 500 میلیون دوچرخه سوار است و بررسی ها حاکی است در شهر شانگ های ۶۰% دوچرخه سواران از دوچرخه به عنوان یک وسیله نقلیه برای رفت  و آمد  به محل کار خود استفاده می کنند.

بلژیک همچنین با جمعیتی بیش از 10 میلیون و 27 هزار نفر 5 میلیون و200 هزار دوچرخه در خود جا داده است که نسبت 48 درصدی نشان می دهد، در بلژیک ۸% رفت و آمد ها با دوچرخه صورت می گیرد.

دوچرخه سواری به مثابه یک تشخص اجتماعی

میانگین مسافت طی شده در طول روز برای هر فرد حدود ۰/۹ کیلومتر است. یک بلژیکی اصیل به طور حتم یک دوچرخه گران قیمت و با کیفیت بالای ترمز و تایر های مناسب در خانه دارد و حتما با پوشیدن یک کلاه ایمنی و جلیقه زرد رنگ برای قابل رویت بودن برای اتومبیل ها دوچرخه سواری می کند.

در آلمان سهم متوسط دوچرخه براي سفرهاي شهري،  از سالهای 1995 به بعد از 5 درصد به 12 درصد رسيده است. امروزه، سهم دوچرخـه از سـفرهاي محلـي در هلند 30 درصد، دانمارك 20 درصد، آلمان 12 درصد و سوئد 10  درصـد اسـت. در ايـن شـهرها افراد نه از روي ناچاري، بلكه به انتخاب خويش، اين وسيلة نقليه سـالم، مفيـد و باصـرفه را در سـفرهاي كوتـاه و حتـي متوسط جايگزين خودرو و ديگر وسايل نقليه كرده اند.

دوچرخه براي اولين بار قبل از جنگ جهاني دوم، به عنوان وسيله اي تفريحي و گران قيمت به ايـران آورده شـد. امـا به تدريج جداي از وسيلة تفريح، به عنوان وسيلة كار نيز عموميت يافت. بعد از پايان جنگ جهاني و به علت كـاهش قيمـت دوچرخه، واردات آن افزايش يافت و به عنوان يك وسيله نقليه اهميت زيادي پيدا كـرد، بـه طـوري كـه در شـهري ماننـد اصفهان، براي عبور و مرور دوچرخه خطوط ويژه اي احداث شد.

با رشد سريع استفاده از وسايل نقليه موتوري و ا ختصاص سطح معابر به تردد آنها، به تدريج دوچرخه در بسياري از شهرها اهميت خود را به عنوان وسيله نقليه، از دسـت داد و فقـط دوچرخه و نقش آن در حمل ونقل پايدار شهري در حد بسيار ضعيفي باقي ماند.

با وجود اين، هم اكنون در شهرهايي مانند اصفهان، كاشان و يزد هنوز از دوچرخه به عنوان وسيله نقليه استفاده مي شود. در شهرهايي از قبيل بناب و مياندوآب نيز دوچرخه سواران سـهم عمـدهاي در ترافيك شهري دارند و حتي داراي مسيرهاي ويژة دوچرخه اند. در شهر اصفهان 29 درصد كل سـفرهاي روزانـه بـا دوچرخه انجام مي شود.
دوچرخه، ماشين ساده اي است كه تقريبا  هر فردی ميتواند سازوكار، طرزكار و سوار شدن آن را به راحتـي فـرا گيـرد. ارزان بودن نسبي آن سبب ميشود كه غالب افـراد جامعـه بتواننـد آن را تهيـه كننـد . دوچرخـه از نظـر مـصرف انـرژي باصرفه ترين وسيله نقليه است، و انرژي اي كه انسان براي راندن آن طـي مـسافت ي تقريبـا ً معـادل 400 كيلـومتر صـرف مي كند، فقط برابر با انرژي يك ليتر بنزين است و انرژي لازم براي ساخت يكصـد دوچرخـه بـا انرژي توليد يك خودرو برابر است.
از سوي ديگر، براي پيمودن مسافتهاي كوتاه در شهرها (تا 6 كيلومتر) غالبا  سـرعت متوسط دوچرخه از متوسط سرعت ديگر وسايل نقليه بيشتر است و از نظر اشغال فـضاي شـهر نيـز دوچرخه نسبت به ساير وسايل نقليه فضاي كمي اشغال مي كند.
در فضايي كه براي توقـف يـك خـودرو در نظـر گرفتـه ميشود، مي توان نزديك به 15 دوچرخه را به راحتي جا داد. نكته مهمي كه در مورد دوچرخه بايد اضافه كرد اين است كه تراكم و توقف هاي اجباري براي دوچرخه، در مقايـسه با ديگر وسايل نقليه كمتر اتفاق ميافتد.
دوچرخه سواری به مثابه یک تشخص اجتماعی
به علاوه، اين وسيله آسانتر و سريعتر در دسـترس اسـت، بـه طـوري كـه بـراي دسترسي به آن لزومي به پيمودن مسافتي از منزل به محل توقف آن يا از محل توقف به محل كار و برعكس وجود ندارد. مهمتر از همه اينكه كارشناسان و متخصصان سلامتي، از دوچرخه سواري به سبب مزيتهاي قلبي و عروقي كه براي انسان به وجود ميآورد، دفاع مي كنند .
دوچرخه سواري بخشي از كل سامانة حمل ونقل شهري است و مانند پياده روي، سالم و متناسـب بـا محـيط زيست است. افزايش موقعيتهايي براي دوچرخه سواري ايمن، ميتواند بهترين دستاورد در برنامه ريزي شـهري و محلـي باشد. پرداختن به دوچرخه و دوچرخه سواري در حمل ونقل شهري، اصولا ً جزئـي از تفكـري كلـي به شمار ميرود، كه هدف منطبق ساختن شهر را با معيارهاي انساني فراموش شده دنبال مي كند، تا بـا آرام سـازي فـضاي انسانها و به كمك آرام ساختن تردد و شيوههاي حمل ونقل، آنها را از التهاب و اضطراب ناشي از توسعة بي رويه شـهرها برهاند.
عوامل فرهنگي از عوامل مهم و تأثيرگذار در استفاده از دوچرخه به شمار ميآيند. جـواب ايـن پرسـش كـه: «آيـا استفاده از دوچرخه به عنوان رفتاري معمولي و پذيرفته شده در جامعة شهري مورد توجه قـرار مـي گيـرد يـا نـه؟» ميتواند بيانگر نگرش جامعه به استفاده از دوچرخه به عنوان وسيلة نقلية شهري باشـد.
مطالعـهاي كـه در كـشور هلند صورت گرفته است نشان ميدهد كه دانش آمـوزان بـومي هلنـد 3 برابـر بيـشتر از دانش آموزان مهاجر از دوچرخه استفاده ميكنند، چراكه دوچرخه سواري در كشور هلند بسيار معمول است و بيشتر از 80 درصد خانوارها دستكم يك دوچرخه در منزل دارند؛ درحاليكه شـايد بـراي مهـاجران زمـانبـر باشـد تـا خودشان را با فرهنگ هلند ـ كه در آن دوچرخه به جزئي از زندگي خانوارها تبديل شـده اسـت ـ تطبيـق دهنـد.
مسطح بودن يا نبودن مسيرهاي رفت و برگشت، تأثير زيادي بر اشتياق مردم براي دوچرخه سواري خواهد داشت. با توجه به اينكه حركت دوچرخه وابستگي كاملي به انرژي و قدرت فيزيكي دوچرخه سوار دارد، در مناطق با شيب زياد، راندن دوچرخه به انرژي و تلاش بيشتري نياز دارد . در مواقعي كه استفاده از دوچرخه به قصد رفتن به محل كار باشد، مسيرهاي ناهموار و شيبدار مانع اصلي براي استفاده از دوچرخه به شمار ميآيد.
اين در حالي است كـه افرادي كه از دوچرخه به قصد تفريح يا ورزش استفاده مي كنند، ممكن است حتي مناطق كوهستاني را به مناطق هموار ترجيح بدهند. به طور كلي، معمولا ً در شهرهاي هموار، زمينة بيشتري براي گسترش دوچرخه سواري وجـود دارد. نمونة عيني اين مدعا در كشورمان، گسترش دوچرخه سواري در شهرهاي كويري و همواري مانند اصـفهان، يزد و كاشان است.
يافتن بهترين مكان براي استقرار انواع كاربري زمين در شبكه هاي شهري، از عواملي است كه به كـاهش طـول سفرها و درنتيجه استفاده از وسايل نقلية غيرموتوري از قبيل دوچرخه و پياده روي كمك زيادي ميكنـد. بـورن و نيومن ادعا ميكنند كه شهر متراكم فرصتهاي بيشتري را براي پيـاده روي و دوچرخـه سـواري فـراهم مـيآورد .
افزون بر اينها به دو عامل بسيار مهم ديگر نيز بايد اشـاره كـرد : وجـود امنيـت بـراي دوچرخـه سـواران، و وجـود زيرساختهاي دوچرخه سواري.
دوچرخه سواري از شيوههاي پرخطر حمل ونقل به شمار ميآيـد. احتمال تصادف و مرگ، مانعي اساسي براي دوچرخه سواري قلمداد ميشود. كـاهش دادن سـرعت وسـايل نقليـه شخصي، بيشترين خدمت را به ايمني دوچرخه سوار خواهـد كـرد.
بـه عبـارت ديگـر، در كليـة خيابـان هـايي كـه دوچرخه سوار هست، سرعت 30 كيلومتردرساعت بايد در نظر گرفته شود و اين براي هر منطقه اي از شهر و براي هر خياباني معتبر است. بهبود زيرساختهاي دوچرخه سواري در شكل مـسيرهاي ويـژة دوچرخه و مسيرهاي خطكشي ـ كه درجه بالايي از جدايي از ترافيك موتوري را نشان ميدهـد ـ بـراي افـزايش دوچرخه سواري ميان گروههاي مختلـف جمعيتـي اهميـت زيـادي دارد. تدارك امكانـات دوچرخه سواري در خيابان اصلي، اغلب راهبردي مهم براي تقويت ايمني دوچرخه و مسافرت با دوچرخـه قلمـداد ميشود و در اين بين، تسهيلات مربوط به تعيين مسيرهاي ويژة دوچرخـه از مهمتـرين راهبردهاسـت
در مورد دوچرخه و نقش آن در حمل ونقل شهري در شهرهاي كشورمان، متأسـفانه تـاكنون مطالعـة منـسجمي صـورت نگرفته است. تنها گفته ميشود كه استفاده از دوچرخه در بعضي از شهرهاي كشورمان، بهويـژه شـهرهاي كـويري نظيـر اصفهان، يزد و كاشان و برخي شهرهاي ديگر مانند مياندوآب، رواج بيشتري دارد . اما در مورد اينكه چـه عـواملي در ايـن شهرها در استفاده از دوچرخه مؤثر بودهاند و يا اينكه با چه هدفي از دوچرخه استفاده مي شود و يا ميزان استفاده از آن تـا چه حدي است، اطلاعات دقيقي در دست نيست.