اهمیت راهبردی ایران، از دیروز تا امروز

به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار به نقل از ایرنا؛ اینجا حیات اجتماعی و سیاسی ایرانیان با فراز و نشیب های بی شماری همراه بوده است. برای این موضوع و اهمیت درک آن همین قرار گرفتن در جوار تنگه هرمز به تنهایی کفایت می کند.
کشور ایران به سبب قرار گرفتن در منطقه ای خاص همواره مطمع یورش های تاریخی و به دلایل گوناگون بوده است.
باید به این حقیقت که امروزه اختلاط زیاد جمعیتی یعنی یکی از مصادیق حیات اجتماعی در ایران از هند و چین تا یونان کشیده شده است نیز اشاره کرد.
به عنوان مثال در زمان صفویان 500چینی ساز از کشور چین در ایران اسکان داده شدند که با زندگی و ازدواج آنها در کشورمان یک نمونه از این اختلاط جمعیتی رقم زده شد.
ایران به لحاظ استقرار در موقعیت ویژه ‘کره ارض’ چند خدمت محوری به بشریت کرده است.
یکی اینکه این سرزمین متمدن، واسطه عقد برکات مدنی غرب به شرق و بالعکس بوده که مصداق خوب این تبادل صدور صنعت چاپ از چین به ایران و سمرقند و کشورهای اروپایی بود.
از سوی دیگر کشور استراتژیک ایران در تهاجم و جنگ ها همواره سدی در برابر تجاوز غربی ها به چین و مغولان در همسایگی شرقی خود بوده است.
سومین ویژگی کشور ایران عبور بزرگترین جاده شرق به غرب ترانزیت دنیا از میانه این خطه است، به گونه ای که همه شهرها و وادی های اصلی این سرزمین همچون همدان، دامغان، سمنان، اصفهان، سمرقند و … در این مسیر قرار داشت و از این خاصیت جهان وطنی جاده ابریشم در تبادلات فرهنگی و بازرگانی و حتی فلسفی بهره مند می شد.
راه هشترخان گیلان در زمان صفویان نیز برای تجارت تا قلب اروپا طراحی شده بود.
اما سومین مسیر راهبردی ایران جاده ادویه است. در طول تاریخ تجار و مردم محصولاتی مانند پارچه و ادویه را از هندوستان وارد بندرعباس و از آنجا به شهرهایی مانند اصفهان منتقل می کردند از این رو جاده مذکور به اسم ادویه شهرت یافت که ادویه را تا اروپا صادر می کرد.
دسترسی ایران به آب های آزاد دیگر مزیت این کشور پهناور است. این آزادی آب ها بقدری مهم قلمداد می شود که همه مشکل روسیه تزاری با ایران برای رسیدن به خلیج فارس یعنی همان آبهای آزاد سرزمین پارس بوده است.
ایران کشوری است که زمینه شکل گیری جمعیت های متفرق بوده است. این یعنی اینکه معمولا جمعیت و آبادی جایی شکل می گیرد که آب هست اما در ایران بیشتر آبادی های شاخص و تمدن ساز در حاشیه کویر شکل گرفته است. تمدن هایی که به زیباترین و فنی ترین شکل قنات و کاریز را ابداع کردند و تا کیلومترها آنسوتر بهره برداران آن را سیراب کردند.
به واقع ایران، جز محدود ممالکی است که دولت و ملت آن همزاد یکدیگرند.
آریایی ها چند چیز مشترک ایجاد کردند. زبان، آیین و آداب مشترکی که برای انسجام و اتحاد ملی و سرزمینی ضرورت داشت.
عامل قدرتمند دیگر در کنار این سه که زمینه شکل گیری ملتی متحد با این تعدد قومیت و زبان و آیین بود وجود دشمن خارجی است.
نمونه این انسجام و وحدت کنار رفتن عُلقه قبیله ای و تشکیل دولتی واحد بود. نام همدان به معنای جمع شدن همه در یک مکان از همین رویکرد انتخاب شده است.
این حالت بقدری در مُخیله ایرانی ها نقش بسته که هر گاه مقامات محلی و حکام برای اتحادشان اراده می کرده اند فقط کافی بود این دشمن خارجی را برایشان یادآور شوند تا زنجیره اتحاد جماعت ایرانی را متشکل کنند.
تجربه تاریخی ایران کهن نشان می دهد ایرانی که همواره شاهراه ارتباطی مهمی بوده که نبرد و درگیری در آن به کرار تکرار می شده و از همین رو اثر این استمرار حتی در رقص قاسم آبادی ها و دستمال هایی که نماد رزم و جنگ آوری است به خوبی مشاهده می شود.
ضرب المثل قدیمی ‘شتر گلو باش’ یعنی مالت را کف دستانت قرار نده مثال دیگری برای همین ویژگی مردمان سرزمین پارس است که نوع کلامشان با شفافیت و صراحت کامل همراه نیست و این مورد خاص بویژه در مرکز این خطه و شهرهایی همچون اصفهان و یزد نمود بیشتری دارد.
ولی در فرهنگ ممالک غربی به سبب اینکه برای شفافیت هزینه ای نداده اند حرفشان را هم صریح و راحت بر زبان می رانند و می زنند.
ایران زمینه ساز فرهنگ و تمدن تلفیقی است. اما سهم اقتباس در آن حدی نیست که رنگ و بوی ایرانی نداشته باشد(چیزی که الان ما متاسفانه نداریم).
دست آخر اینکه ایران در دوران معاصر هم اهمیت زیادی دارد، چرا که در منطقه ای واقع شده که انرژی دنیا را تامین می کند. همچنین تفکر و روحیه ای را انتشار می دهد که حق طلبی، عدالت خواهی و در نهایت بازگشت به فطرت، باعث نفوذ بیش از پیش آن در منطقه شده است.

محمود افشاری