لاله واژگون فریدونشهر

من خودم عضو انجمن دوستداران طبیعت شهرستان فریدونشهر هستم زمانی که بچه بودم یک چوب بر می داشتم و شاید بیش از صدها سر لاله واژگون را می کندم آن زمان حتی در اطراف شهرمان هم لاله واژگون بود ولی امروز برای دیدن لاله واژگون باید ۱۸ کیلومتر از شهرم دور شوم تا بتوانم یک لاله واژگون را ببینم.

چند وقت پیش یک لاله واژگون به ارتفاع ۱۱۰ سانتی متری را در منطقه دیدم که توسط افراد از ریشه در آورده بودند و در سر جایش گذاشته بودند شاید باورتان نشود بدترین صحنه آن روز بود یک مهمان را دیدم که لاله واژگون را از شهرمان برای روز مادر می بردند و در آن زمان آرزو کردم که ای کاش فهم آوردن مادر در طبیعت را ما یاد بگیریم و هیچ وقت فراموش نخواهم کرد که چند سال پیش آموزش و پرورش شهرمان به مناسبت روز معلم درب ورودی معلمان را با لاله واژگون فرش کرد.

من خودم برای اشتباهم دو لاله واژگون زرد رنگ را در حیاط برادرم کاشتم و الان فصل تکثیر آن است من کوچکتر از آنم که بخواهم به مهمانان عزیز این جمله را بگویم حیف نیست یک روز قشنگ با طبیعت را با چیدن یک شاخه گل و گذاشتن آن جلو ماشین و نظاره گر مرگ تدریجی یک گل باشیم.

حال مختصری از لاله واژگون شهرمان برایتان بگویم
FRITILLARIA IMPERIALISنام علمی :
LILIACEAE سوسنی ها :

بومی منطقه : بخشی از فلات آناتولی و سراسر فلات ایران ، افغانستان، پاکستان و کوهپایه های هیمالیا

و به نظر من گل بام ایران Kaiser’s Crown, نام های دیگر : گل سربه زیر,لاله نگونسار,اشک مریم ,گل اشک
در کوههای سر به فلک کشیده شهرستان فریدونشهر که بام ایران هم هست گلی است زیبا که می گرید و اشک می ریزد و آن را گل اشک گل عاشق لاله واژگون و نام هایی از این قبیل می نامند این گل مختص فلات ایران و به دلیل جمع شدن شبنم در کاسه و چکیدن آن به پایین آن را گل اشک می نامند گل اشک گلی نو ظهور و تازه کشف شده نیست طبق اسناد و کتیبه های باقی مانده از دوران کهن از این گل به عنوان گلی زینتی و قابل اهمیت در سر ستون های پادشاهان ساسانی استفاده می شد.

عمر این گیاه بسیار کوتاه است. گل‌دهی آن از اوایل اردیبهشت آغاز می‌شود و در فصل بارش پایان می‌یابد. لاله واژگون از گیاهان علفی پیازدار و چندساله‌است که تاکنون ۱۵ گونه آن در ایران شناسایی شده‌است. این گل رنگهای بسیار متنوعی دارد از جمله این رنگها می توان به قرمز نارنجی و قهوه ای متمایل به قرمز و زرد اشاره کرد که صحنه های بی نظیری را در شهرستان فریدونشهر رقم زده است .

از این گیاه در طب سنتی بسیار استفاده می شود و ریشه این گیاه به صورت غده ای متورم است و دارای مقدار زیادی نشاسته و موادی موسوم به ایمپریسین و فرتیسین که این مواد مسکن درد هستند . پیاز این گیاه به شدت سمی است و در طب به صورت ضماد مورد استفاده قرار می گیرد.

این گیاه نه تنها گل زیبایی است بلکه خواص دارویی متعددی نیز دارد ،
این خواص که اصولاً در قسمت پیازآن است برای دردهای رماتیسمی و دردهای مفصلی و همچنین پاک کننده دستگاه کبدی است . البته این گیاه از گیاهان سمی است که استفاده از آن باید با تجویز پزشک و فقط پزشک گیاه شناس صورت پذیرد .
این گیاه نخستین بار در سال ۱۵۷۶ میلادی به وسیله جهانگردان اروپایی از ایران به اتریش برده شد و در باغهای ثروتمندان و خاندان سلطنتی پرورش یافت. ازسده ۱۹ میلادی کشت آن در هلند نیز رواج یافت.
نتیجه گیری و پیشنهادات :
– چون دوره رشد گیاه کوتاه می باشد باید در زمان رشد و گلدهی از روشهایی محافظتی برای تکثیر آن استفاده نمود . مناسبترین و ساده ترین روش برای حفاظت از گیاهان قرق منطقه می باشد یعنی در زمان گلدهی و خصوصاً بذر دهی باید از ورود و خروج هرگونه احشام ، حیوانات وحشی و یا انسان جلوگیری بعمل آید .
– یکی دیگر از روشهای احیاء و مراقبت از گیاه ، بذرگیری از آن می باشد . یعنی در زمانیکه گیاه به بذر نشسته است ، از گیاه مذکور بصورت مصنوعی بذرگیری نموده و آن را در منطقه ای دیگر و بصورت حفاظتی تکثیر و پرورش نمود .
– پرورش گیاه در گلخانه نیز یکی از روشهای مناسب تکثیر می باشد .
– مهمتر اینکه باید در فرهنگ مردم گنجاند که گیاهان در طبیعت زیبا هستند و از کندن آنها در جایگاه طبیعی خود ونگهداری در منازل خودداری نمود .

لاله واژگون در اسطوره ها :
گویند این گل در آن زمان که گلوی سیاووش با تیغ تیز گرسیوز آشنا می‌شد، شاهد ماجرا بود. از پس آن اندوه، گلگونه رخ، سر به زیر افکند تا آرام آرام اشک بریزد بر بیگناهی سیاووش.

باشگاه نویسندگان پونه زار/ اسماعیل یسلیانی، عضو انجمن دوستداران طبیعت شهرستان فریدونشهر