معرفی رودهای دائمی شهرستان فریدونشهر/ وجود بیشتر رودها در حوضه آبریز کارون

اگرچه شهرستان فریدونشهر از نظر سازمان دهی سیاسی فضا و تقسیمات کشوری در استان اصفهان قرار گرفته و غربی ترین شهرستان استان اصفهان می باشد ولی از نظر شرایط آب و هوایی به شهرستان های غربی کشور شباهت بیشتری دارد. همچنین از نظر تطابق مرزهای سیاسی این شهرستان با حوضه-های آبریز کشور نیز مشاهده می گردد که غالب مساحت این شهرستان در حوضه آبریز کارون بزرگ قرار دارد و تنها بخش کوچکی از مساحت این شهرستان در حوضه آبریز زاینده رود واقع است. به تبع این نکته اکثر رودهای فصلی و دائمی شهرستان فریدونشهر که یکی از برف گیرترین شهرستان های استان اصفهان می باشد در حوضه آبریز کارون قرار دارد و این رودها با طی مسیرهایی کوتاه از حوزه ی مدیریت سیاسی استان اصفهان خارج می شوند. این موضوع از آنجا اهمیت می-یابد که طبق مصوبه ی سال1383مجلس شورای اسلامی استان های مختلف بر منابع آب خود استقلال آبی دارند و مدیریت یکپارچه ای بر روی منابع یک حوضه آبریز وجود ندارد. لذا بروز رخدادهایی چون تنش، کشمکش و حتی درگیری های قومی قبیله ای و استانی چه در عرصه نخبگان علمی و چه در عرصه اجتماعات انسانی در دو سوی مرزهای سیاسی خصوصاً در دوره-های خشکسالی دور از انتظار نیست. در ادامه به معرفی 15 رود دائمی شهرستان فریدونشهر پرداخته می شود.
1-رود پلاسجان(حوضه آبریز زاینده رود)
از شاخه های رودخانه زاینده رود که در غرب مرکز شهرستان داران و شرق مرکز شهرستان فریدونشهر و در جنوب غرب مرکز شهرستان خوانسار جریان دارد. شاخه اصلی این رودخانه از کوه قره داغ به ارتفاع 2818متر سرچشمه می گیرد، یک شاخه فرعی که از آبخیزهای شمال شرق مرکز شهرستان فریدونشهر سرچشمه می گیرد نیز در جنوب شرق آبادی سواران به شاخه اصلی می پیوندد. این رود آبادی های داش کسن، برف انبار، صادقیه، خلیل آباد، میلاگرد، سواران، سفتجان و نماجرد را مشروب ساخته و در نهایت به کناره غربی دریاچه سد زاینده-رود می ریزد. منبع تغذیه این رود نزولات جوی و در جهت شمال غرب به جنوب شرق جریان دارد. طول رودخانه 85کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 8/0درصد است(سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،1383: 48).
2-رود خوربه(حوضه آبریز زاینده رود)
از شاخه های رودخانه زاینده رود که در شمال غرب مرکز شهرستان فارسان جریان دارد، از ارتفاعات کوه بهشت به ارتفاع 3575متر و کوه خوربه به ارتفاع 3665متر واقع در 35 کیلومتری جنوب شهر فریدون شهر سرچشمه می گیرد آبادی های توف سفید، بهرام آباد، بنواستکی را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه زاینده رود می ریزد. این رود در جهت شمال غرب به جنوب شرق جریان دارد. طول این رودخانه 23کیلومتر و شیب متوسط آن 4 درصد است(همان:49).
3-رود آب الکن(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه بختیاری که در جنوب مرکز شهرستان الیگودرز و جنوب غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. این رود از بهم پیوستن دو رودخانه آب چنار و آب رودبار در شرق آبادی تلکو واقع در حدود 35 کیلومتری جنوب غربی شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی های تلکو، بکره، دیزآباد، گله بید، چاله قهره، بزنوید، مبارک آباد، دراشکفت، دستگرد بالا و پایین، چارکی، برشمشیر، داوودک و لیروک را مشروب ساخته و در جنوب غربی لیروک با رودخانه لب به هم پیوسته و به رودخانه بختیاری می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه های آب زرک و ساراباد را نیز دریافت می کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، از ابتدای مسیر تا آبادی گله بید با جهت جنوب شرق به شمال غرب و از این آبادی به بعد در جهت شمال شرق به جنوب غرب جریان دارد. طول رودخانه 51 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 5درصد و در مناطق بی کربناته کلسیک و بی کربناته سولفاته به صورت پراکنده و ناپیوسته جریان دارد(سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،1384: 101).
4-رود آب بوره(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه کوه که در غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد، از کوه لاشوم با ارتفاع 3402متر واقع در حدود 25کیلومتری غرب شهر فریدونشهر سرچشمه می-گیرد. آبادی های طرزه، باباخسرو، عنایشت، حبیبک، بهرام آباد و کوه را مشروب ساخته و در این آبادی به رودخانه کوه می ریزد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، در جهت جنوب شرق به شمال غرب جریان دارد. طول رودخانه 12 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 3درصد و در مناطق بی کربناته و در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:101).
5-رود آب چران(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب الکن که در جنوب غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. این رود از گوه کوگان با ارتفاع 3036متر واقع در حدود 33کیلومتری جنوب تا جنوب غرب شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی های گوکان، وزوه، کاگونگ و دورک را مشروب ساخته، در شرق آبادی تلکو با رودخانه آب رودبار به هم پیوسته و به رودخانه آب الکن می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه آب میدانک بالا را دریافت می-کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت جنوب شرق به شمال غرب جریان دارد. طول رودخانه 35 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 5درصد و در مناطق بی کربناته کلسیک و بی کربناته سولفاته جریان دارد(همان:103).
6-رود آب رودبار(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب الکن که در جنوب غرب مرکز شهرستان فریدونشهر و جنوب مرکز شهرستان الیگودرز جریان دارد، از به هم پیوستن دو رودخانه کاکلستان و کوه در جنوب غرب آبادی تزره واقع در حدود 14 کیلومتری شمال شرق مرکز بزنوید سرچشمه می گیرد. این رود آبادی هلیک آباد را مشروب ساخته و در نهایت در شرق آبادی تلکو با رودخانه آب چران به هم پیوسته و به رودخانه آب الکن می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه جویبار سیستان را نیز دریافت می کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت شمال غرب به جنوب شرق جریان دارد. طول رودخانه 32 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 2درصد و در مناطق بی کربناته کلسیک، تبخیری و شور به صورت پراکنده . ناپیوسته جریان دارد(همان:105).
7-رود آب کلک(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه کوه که در شمال غرب مرکز شهرستان فریدونشهر و جنوب شرق مرکز شهرستان الیگودرز جریان دارد. از کوه برز با ارتفاع 2839 متر واقع در حدود 40 کیلومتری جنوب شهر الیگودرز سرچشمه می گیرد. آبادی های راچه، کسک و رمه چر را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه کوه می-ریزد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت شمال به جنوب جریان دارد. طول رودخانه9 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 5درصد و در مناطق بی کربناته کلسیک جریان دارد(همان:108).
8-رود آب میدانک بالای اول(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه سرداب که در جنوب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد، از کوه بزمه با ارتفاع 3073 متر واقع در حدود 16 کیلومتری جنوب شرقی شهر فریدونشهر جریان دارد. آبادی های میدانک اول، هفت چشمه و سرداب علیا را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه سرداب می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه آب میدانک پایین را دریافت می کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت جنوب شرق به شمال غرب جریان دارد. طول رودخانه 25 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 3 درصد و در مناطق بی کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:110).
9- رود آب میدانک بالای دوم(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب چران که در جنوب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد، از ارتفاعات ضرق آبادی میدانک دوم با ارتفاع 3014متر واقع در حدود 22 کیلومتری جنوب شرق شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی های قلعه سرخ و چقاگلی را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه آب چران می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه آب میدانک پایین را دریافت می کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی شرق به غرب جریان دارد. طول رودخانه 21 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن4 درصد و در مناطق بی کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:110).
10-رود آب میدانک پایین(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب میدانک بالا که در جنوب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. از کوه بزمه با ارتفاع 3073 متر واقع در حدود 16 کیلومتری جنوب شرقی شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی شرق به جنوب غرب جریان دارد. طول رودخانه 21 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 2 درصد و در مناطق بی-کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:111).
11- رود جویبارسیستان(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب رودبار که در جنوب غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. از کوه فردان با ارتفاع 3873 متر واقع در حدود 28 کیلومتری جنوب غربی شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی های زمستان و پشندگان را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه آب رودبار می ریزد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی شرق به غرب جریان دارد. طول رودخانه 22 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 2 درصد و در مناطق بی کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:116).
12- رود خدنگستان(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه گوه که در غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد، از کوه شاهان با ارتفاع 3734متر واقع در 20کیلومتری جنوب غربی شهر فریدونشهر سرچشمه می-گیرد. در مسیر این رود آبادی وجود نداشته و در نهایت به رودخانه کوه می ریزد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی جنوب به شمال غرب جریان دارد. طول رودخانه 10 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 11 درصد و در مناطق بی-کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:119).
13- رود سرداب(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه گوه که در غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. از ارتفاعات شرق آبادی بردآسیاب با ارتفاع 3003 متر واقع در حدود 12 کیلومتری جنوب شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی های شاه نشین و سرداب سفلی را مشروب ساخته، در نهایت به رودخانه گوه می ریزد. این رودخانه در مسیر خود رودخانه آب میدانک بالا را دریافت می-کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی جنوب شرق به شمال غرب جریان دارد. طول رودخانه 10 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 3 درصد و در مناطق بی کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:127).
14- رود گوه (وهرگان-چشمه_لنگان) (حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه آب رودبار که در غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد. از کوه تتره با ارتفاع 3434 متر واقع در حدود 3 کیلومتری جنوب شهر فریدونشهر سرچشمه می-گیرد. آبادی های سیبک، سیرزار، وهرگان، گوه و چالچران را مشروب ساخته و در نهایت در جنوب غرب آبادی تزره با رودخانه کاکلستان به هم پیوسته و به رودخانه آب رودبار می ریزد. این رودخانه در مسیر خود با نام های وهرگان و چشمه لنگان نیز معروف است و رودخانه های خدنگستان، سرداب، آب کلک، آب بوره و آب تنگوله را دریافت می کند. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت کلی شرق به غرب جریان دارد. طول رودخانه72 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 2 درصد و در مناطق بی کربناته در سازندهای سیلیکاته جریان دارد(همان:141).
15-رود تنگوله(حوضه آبریز کارون)
از شاخه های رودخانه کوه که در شمال غرب مرکز شهرستان فریدونشهر جریان دارد، از کوه گریچه با ارتفاع 3390 متر واقع در حدود 25 کیلومتری شمال شرقی شهر فریدونشهر سرچشمه می گیرد. آبادی وهرگان را مشروب ساخته و در نهایت به رودخانه کوه می ریزد. منبع تغذیه رودخانه نزولات جوی، و در جهت شمال شرق به جنوب غرب جریان دارد. طول رودخانه 10 کیلومتر، شیب متوسط بستر آن 5درصد و در مناطق بی کربناته کلسیک جریان دارد(همان:103).
گردآوری مطالب: رضا رحیمی صادقیه ای
منبع: فرهنگ جغرافیایی رودهای کشور، حوضه آبریزمرکزی ایران، تهیه کننده سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، سال 1383