کدام منابع غذایی پروتئین با کیفیتی دارند؟
شاید تا به حال در برخی مطالب علمی خوانده باشید که مصرف فلان ماده غذایی به دلیل پروتئین باکیفیتی که دارد، توصیه می‌شود؛ اما در مقابل فلان خوردنی به سبب پروتئین نامرغوب اولویت مصرف ندارد یا ممکن است شنیده باشید که مصرف توام دو ماده غذایی برکیفیت و جذب پروتئین آنها می‌افزاید. اما سوال اینجاست مگر پروتئین‌ها از لحاظ کیفیت و ارزش با یکدیگر فرقی می‌کنند؟ در این صورت کدام منابع غذایی پروتئین باکیفیتی دارند؟
ابتدا لازم است بدانید پروتئین‌ها از اتصال واحدهایی به نام اسیدآمینه تشکیل و اسید‌آمینه‌ها نیز به دو دسته ضروری و غیرضروری تقسیم می‌شود که هر چه میزا ن اسید‌آمینه‌های ضروری پروتئین بیشتر باشد بر ارزش و کیفیت پروتئین افزوده می‌شود. پروتئین‌ها از لحاظ کیفیت به سه دسته تقسیم می‌شود:
• پروتئین‌های مرغوب: انواع اسیدآمینه ضروری را در حد نیاز بدن داشته و ارزش بالایی دارند. این پروتئین‌ها در گوشت و امعا و احشای حیوان نهفته‌اند و اگر منبع دریافتی پروتئین بدن از این گروه باشد رشد، ترمیم و ساخت تمامی ترکیبات حیاتی بدن بخوبی انجام می‌شود. البته ناگفته نماند ژلاتین حیوانی که از جنس پروتئین و در انواع ژله و پاستیل‌ها استفاده می‌شود در این گروه قرار نمی‌گیرد.
• پروتئین‌های نامرغوب: به دلیل آن‌که یک یا چند نوع از اسید‌آمینه‌های ضروری را ندارند ارزش پایینی داشته و بی‌کیفیت محسوب می‌شوند. سبزیجات، خشکبار، لوبیای سویا، ذرت و ژلاتین از این جمله‌اند.
• پروتئین‌های نیمه‌مرغوب: اسید‌آمینه‌های ضروری را دارا هستند، اما در حد محدود و گاهی غیرقابل جذب‌اند. پروتئین‌های گیاهی موجود در گندم و حبوبات از این جمله‌اند. در صورت مصرف این دسته از پروتئین‌ها به عنوان تنها منبع تامین مواد پروتئینی عمل ترمیم انجام شده، اما رشد متوقف می‌شود. در نتیجه نوجوانان در حال رشد را نمی‌توان با این مواد تغذیه کرد.
برای حداکثر استفاده از پروتئین‌های گیاهی باید آنها را به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار دهیم که می‌تواند ترکیب دو پروتئین گیاهی یا ترکیب یک پروتئین گیاهی با یک پروتئین حیوانی باشد. تخم‌مرغ و سیب زمینی، شیر و کیک، نان و پنیر، پنیر و ماکارونی، عدس، نخود یا لوبیا با پلو، سبزی با پلو، گوشت با برنج، کره بادام زمینی و نان از این جمله‌اند.
به یاد داشته باشید این ترکیبات باید ترجیحا همزمان یا به فاصله کمتر از نیم ساعت مصرف شوند یعنی نمی‌توان تخم‌مرغ را در یک وعده و سیب زمینی را در زمان دیگری مصرف کرد؛ زیرا برای پروتئین‌سازی و جذب مطلوب آن باید اسید‌آمینه‌های ضروری هر دو پروتئین در یک مقطع زمانی معین کنار هم قرار گیرند تا بتوانند پروتئین مورد نظر با کیفیت بالا را بسازند.
این را هم بدانید هر عاملی که برعضلات بدن فشار وارد کرده و آنها را به حرکت در آورد بر میزان پروتئین‌سازی بدن می‌افزاید؛ ضمن این‌که استرس، ترس، خشم، جراحات و ضربات آسیب‌زا با دفع پروتئین از میزان پروتئین‌سازی بدن می‌کاهد و در مقابل آرامش روحی، استراحت فکری، نداشتن اضطراب و مصرف پروتئین‌های باکیفیت به ترمیم جراحات و همچنین به پروتئین سازی مطلوب کمک می‌کنند.
منبع: باشگاه خبرنگاران
