متن پیشنهادی توافق در ایستگاه«پایتخت‌ها»/ملت ایران در انتظار عمل به وعده‌ها و تعهدات 1+5
به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار به نقل از راه دانا، بالاخره پس از ماهها تلاش نفس گیر در مذاکرات هسته ای، جمع بندی مذاکرات به سرانجام رسید و تا ساعات دیگر به اعلام عمومی میرسد. تلاش تیم مذاکره کننده در این برهه حساس قابل تقدیر است و نمی توان تلاش های بی شائبه فرزندان ملت را کتمان کرد. مهمترین نکاتی که در پس پرده مذاکرات در به سرانجام رسیدن مذاکرات چیره گردیده بود عمدتا چند عامل مهم بود یکی از آنها موضوع زمان بندی حذف تحریم ها به ویژه تحریم های تسلیحاتی و یا بازرسی ها غیرمتعارف از تاسیاسات نظامی بود که به گفته مقامات مذاکره کننده این موضوعات حل شده است.
بالاخره بیانیه مشترک بین طرف ایرانی و 5+1 اعلام می گردد ولی نباید این به مثابه اتمام مذاکرات و رسیدن به توافق نخواهد بود چرا که مسیر اصلی پس از این بیانیه و جمع بندی مقدماتی آغاز می شود و از طرق مرجع تعیین شده در قوانین دو طرف به بررسی محتوای آن پرداخته می شود.
به هر حال بررسی منافع لحاظ شده دو طرف علاوه بر تلاش تیم مذاکره کننده قطعا در مراجع داخلی کشورمان می بایست بررسی گردد تا به وجاهت قانونی یافته و الزام آور شود . در جمهوری اسلامی دو مرجع اساسی یکی مجلس شورای اسلامی و دیگر شورای عالی امنیت ملی بررسی محتوای این جمع بندی را بر عهده خواهند گرفت. ضمن اینکه در جلسه علنی ۲ تیرماه ۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی نیز قانون الزام دولت به رعایت حقوق و دستاوردهای هسته ای را تصویب و این قانون صویب و در تاریخ ۳/۴/۱۳۹۴ به تأیید شورای نگهبان رسید.
در بررسی مفاد این قانون به موارد مهم و کلیدی پیرامون مذاکرات هسته ای و نتاییج آن میرسیم که در خور توجه است:
ماده واحده- در راستای صیانت از منافع ملی و رعایت مقررات پادمان معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، هرگونه نتایج مذاکرات هسته‌ای با کشورهای (۱+۵) درصورتی معتبر است که الزامات زیر به‌صورت شفاف رعایت شود:
۱ – لغو تحریمها باید به‌طور یکجا و کامل در متن توافقنامه درج شده و در روز آغاز اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران انجام شود.
۲ – آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چهارچوب توافقنامه پادمان، مجاز به انجام نظارت‌های متعارف از سایت‌های هسته‌ای است و دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی و حساس غیرهسته‌ای، اسناد و دانشمندان ممنوع است و باید مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی رعایت شود.
۳ – هیچ محدودیتی برای کسب دانش و فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و تحقیق و توسعه، پذیرفته نیست و باید مصوبات شورای‌عالی امنیت ملی رعایت شود.
تبصره ۱ – براساس اصول هفتاد و هفتم (۷۷) و یکصد و بیست و پنجم (۱۲۵) قانون اساسی، نتیجه مذاکرات باید به مجلس شورای اسلامی ارائه شود.
تبصره ۲ – وزیر امور خارجه موظف است روند اجرای توافقنامه را هر شش‌ماه یک‌بار به مجلس شورای اسلامی گزارش دهد. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هر شش‌ماه یک‌بار گزارش روند حسن اجرای توافقنامه را به نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه می‌کند.
و از سوییی خط خبری مهمی که رسانه های غربی به ویژه رسانه های امریکایی در پی آن هستند، توافق هسته ای را مشروط به نظر کنگره می دانند و مرجع بررسی مفاد جمع بندی را کنگره امریکا تلقی می کنند که قطعا هم به همین صورت خواهد بود. کنگره امریکا نیز طرح الزام آوری را برای کاخ سفید ایجاد کرده است که بر مبنای آن بررسی مفاد جمع بندی و بیانیه مشترک بررسی می شود. این طرح اصلاح شده‌ای که با لحاظ کردن دیدگاههای کاخ سفید بوده است به نقل از مرجع رسمی اطلاع رسانی کنگره آمریکا با رعایت عین واژگان و اصطلاحات متن اصلاح شده نهایی ، حاوی نکات اصلی ذیل است:
ا. بررسی های توافق هسته ای در کنگره:
پس از پنج روز از امضای توافق نهایی با ایران، رئیس جمهور ایالات متحده باید متن توافق و همه موارد مرتبط به آن را به کنگره تسلیم کند؛ ارزیابی راستی آزمایی هم درباره پایبندی ایران به مفاد توافق را به کنگره ارائه کند و گواهی بدهد که این توافق مطابق اهداف منع اشاعه ای است که مدنظر ایالات متحده است و امنیت ملی ایالات متحده را به خطر نمی اندازد ازجمله اینکه به ایران اجازه نمی‌دهد فعالیتهای نظامی مرتبط با هسته ای را ادامه بدهد.
2. عدم تعلیق تحریمهای کنگره در زمان بررسی توافق هسته ای(No Suspension):
رئیس جمهور آمریکا منع شده است از اینکه تا مدت پنجاه و دو روز پس از تسلیم متن توافق هسته ای به کنگره، تحریمهای کنگره را به حال تعلیق یا توقف دربیاورد یا اقدام دیگری برای کاهش دادن این تحریمها صورت بدهد. پس از دوره اولیه سی روزه برای بررسی توافق هسته ای در کنگره، دوازده روز دیگر در نظر گرفته شده است تا اگر کنگره در این زمینه مصوبه ای داشت ، مصوبه را در این مدت برای رئیس جمهور بفرستد و پس از آن ، ده روز دیگر برای کنگره درنظر گرفته شده است تا اگر رئیس جمهور، مصوبه کنگره را وتو کرد، کنگره نیز بتواند در مدت ده روز ، این وتو را لغو کند. اگر این توافق پس از نهم ژوئیه به کنگره تسلیم شود، دوره زمانی بررسی این توافق به هشتاد و دو روز افزایش خواهد یافت به این صورت که شصت روز برای بررسی طرح باشد، دوازده روز برای اقدام رئیس جمهور در وتوی مصوبه کنگره درباره این توافق و دو روز دیگر برای اینکه کنگره بخواهد وتوی رئیس جمهور را با اکثریت آرای خودش لغو کند. در طول این دوره های زمانی،کنگره می تواند جلسات استماع برگزار کند یا اینکه هیچ اقدامی درخصوص توافق هسته ای انجام ندهد.
در هنگام تصویب مصوبه مشترک رد توافق هسته ای و (متعاقب آن) رد وتوی رئیس جمهور درباره مصوبه کنگره در دوره زمانی بررسی این توافق، رئیس جمهور نمی تواند کاهش تحریمهای کنگره را که در توافق هسته ای می آید به اجرا بگذارد.
3.نظارت کنگره بر پایبندی ایران به مفاد توافق هسته ای:
پس از پایان دوره بررسی توافق هسته ای در کنگره، رئیس جمهور ملزم می شود تا در هر نود روز، ارزیابی خود را درباره پایبندی ایران به توافق هسته ای اعلام کند و اگر رئیس جمهور مشخص کند که ایران مفاد توافق هسته ای را نقض کرده است، کنگره می تواند مصوبه ای با سرعت به تصویب برساند تا تحریمهایی دوباره ابقاء شود که براساس توافق هسته ای به حال تعلیق یا توقف در می آید.
علاوه بر این، رئیس جمهور آمریکا ملزم است تا گزارشهای مفصلی به کنگره درباره طیفی از مسائل ازجمله برنامه هسته ای ایران، فعالیتهای موشکهای بالستیک ایران و حمایت ایران از تروریسم در عرصه جهانی بویژه اقدامات تروریستی علیه آمریکا و متحدانش بدهد.
بر اساس این اطلاعات، کنگره خواهد توانست مشخص کند که پاسخ مناسب درواکنش به اقدامات ایران در حمایت از اقدامات تروریستی علیه آمریکایی ها چه باشد.
4. این مصوبه در نهایت ، قانون بررسی توافق هسته ای ایران، مصوبه 2015 نام خواهد گرفت.
5. حداکثر تا مدت پنج روز از حصول به توافق هسته ای با ایران، رئیس جمهور ایالات متحده باید متن توافق هسته ای و همه مواد مرتبط با آن و ملحقات آن و متعاقب آن، گزارش راستی آزمایی و گواهی پایبندی ایران به تعهداتش را به سران کنگره و کمیته های مربوط بدهد.
6. رئیس جمهور ایالات متحده در ارزیابی های خود مشخص خواهد کرد که اجرای توافق سبب به خطر افتادن اهداف منع اشاعه ای هسته ای نمی شود، امنیت و دفاع مشترک را به خطر نمی اندازد و چارچوبی کافی بوجود می آورد تا اطمینان خاطر بدهد برنامه هسته ای ایران خطری برای دفاع و امنیت مشترک نخواهد بود و از فعالیتهای هسته ای ایران برای مقاصد انفجاری هسته ای یا دیگر کاربردهای نظامی هسته ای ازجمله تحقیق و توسعه برای ساخت وسایل انفجاری هسته ای یا دیگر مقاصد نظامی هسته ای استفاده نخواهد شد.
7. وزیر امورخارجه ایالات متحده می تواند گزارشی درخصوص پایبندی ایران به تعهدات و الزاماتش به توافق هسته ای و همچنین کافی بودن پادمانها و دیگر سازوکارهای کنترلی و دیگر تضمین های مندرج در توافق درباره برنامه هسته ای ایران تنظیم کند تا اطمینان حاصل شود از برنامه هسته ای ایران برای مقاصد انفجاری هسته ای یا دیگر مقاصد نظامی هسته ای استفاده نخواهد شد.
8. آژانس بین المللی انرژی اتمی باید مطابق مفاد توافق نهایی بتواند دسترسی کافی به مراکز مشکوک و همه فعالیتهای ادعایی درخصوص فعالیتهای هسته ای مخفی ایران داشته باشد و آژانس باید منابع مالی و نیروی انسانی و اختیارات لازم را برای انجام کارهای مربوط به رژیم راستی آزمایی و کارهای دیگری را داشته باشد که در توافق هسته ای درباره آن توافق می شود.
9. در دوره سی روزه تقویم کاری بررسی توافق هسته ای پس از تسلیم متن توافق ازجانب رئیس جمهور، کمیته روابط خارجی سنا و کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان جلسات استماع و دیگر جلسات لازم را برای کسب اطلاعات به منظور بررسی این توافق برگزار خواهد کرد.
10. رژیم تحریمهای اعمال شده ازجانب کنگره علیه ایران، عامل اصلی آورده شدن ایران به میز مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای‌اش بود.
اما سوالات و ابهامات فراوانی در اذهان عمومی نقش بسته است که هنوز با وجود تلاش شبانه روز تیم مذاکره کننده کشورمان، نمی توان به صورت قطعی توافقی را مطرح کرد. دیوار بی اعتمادی که میان جامعه ما و امریکایی ها در طول تاریخ به وجود آمده و تمام بی عدهدی ها و پیمان شکنی های امریکا هنوز سرمایه اجتماعی را برای مردم ایران در خصوص امریکا بوجود نیاورده است.
نکته حائز اهمیت این است که جشن و پایکوبی از بیانیه مشترکی که هنوز مشخص نیست به چه صورت است و آیا طبق نظر مراجع قانونی بررسی محتوا این بیانیه به توافق ختم خواهد شد و یا کماکان در گیر ودار اصلاحات و تعدیدلات مراجع قانونی باقی می ماند؟ آنچه که در کنگره مبنای بررسی بیانیه قرار گرفته با آنچه که در مجلس شورای اسلامی و شورای امنیت مبنا می باشد کاملا متفاوت است و همین یکی از عواملی است که به طور قطعی و با یقین نمی توان از یک توافق صحبت به میان کشید.
پس نباید ذوق زدگی و جشن و پایکوبی را از این باب که توافقی صورت پذیرفته در میدان داشته باشیم ولی به هر حال تقدیر از تلاش های تیم مذاکره کننده کشورمان می بایست به نحوی انجام شود ولی به دید خاتمه یافتن مذاکرات و تلقی توافق در این برهه زمانی مانند نقش بر آب زدن است و دمیدن در کوره خاموش می باشد هرچند که مفادی از بیانیه مشترک منتشر شده و شاید به نحوی حقوق هسته ای و خطوط قرمز رعایت شده باشد ولی باید روند قانونی این متن بیانیه در دو کشور بررسی و نتیجه نهایی از طریق مراجع اعلام گردد.
