راه حلال شدن اموال مخلوط به حرام چیست؟

گاهی فرزندان یک شخص افراد مقید و اهل حلال و حرامی هستند ولی پدر آنها فرد معتقدی نیست و مبالاتی در خصوص حلال بودن اموالش ندارد.  حالا اگر این شخص از دنیا برود ارث تعلق گرفته به فرزندان چه حکمی دارد؟
سؤال دیگر این است که اگر بر فرض این پدر قصد سفر حج داشته آیا فرزندانش باید به نیابت از او حج بروند یا خیر؟
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
پاسخ آیت الله العظمی خامنه ای:
در فرض سوال اگر حج در سالهای قبل بر او مستقر نشده نیابت لازم نیست و اگر یقین دارید که همه اموال او از مال حرام می باشد لازم است اگر صاحب آنها را می شناسید آن اموال را به آنان برگردانید و اگر صاحبان آنها را نمی شناسید و دسترسی به آنان امکان ندارد، این اموال را از طرف آنان به فقرا صدقه بدهید.
***
پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
در صورتی که تمام اموال از راه قاچاق مواردی که شرعاً حرام است بوده، باید تمام مال حرام را اگر صاحبانشان را می شناسند به صاحبانشان برگردانند و اگر نمی شناسند رد مظالم بدهند و حج واجب نیست.
***
پاسخ آیت الله العظمی نوری همدانی:
چنانچه یقین داشته باشد فیش حج از مال حرام تهیه شده است تصرف در آن جایز نیست و چنانچه مالک اصلی آن را نشناسد، در حکم مال مجهول المالک است.
***
سه نکته کوتاه:
* سه فرض در این مساله
پاسخ مراجع عظام در موردی است که فرد مذکور همه اموالش حرام باشد که احتمالش کم است. اما اگر اینگونه نبود و مال حلال هم داشت باید دید آیا حج بر او در سال های گذشته واجب شده یا خیر؟ اگر واجب شده بایستی از اموال حلال متوفی حج نیابتی بروند. ولی اگر حج در سال های قبل بر او واجب و مستقر نشده یا مال حلالی از وی باقی نمانده است، نیابت واجب نیست.
** با پول های حرام چه کنیم؟
سوالی که پیش می آید این است که اگر دانستیم همه یا بخشی از اموال از حرام بوده وظیفه چیست؟ دو حالت دارد یا صاحبان اموال حرام را می دانیم مثلاً از شخصی فلان مقدار بهره یا ربا گرفته که در این صورت باید آن مال را به صاحبش داد.
صورت دیگر این است که صاحبان اموال را نمی شناسد یا دسترسی به آنان امکان ندارد در این صورت اموال را از طرف آنان به فقرا صدقه دهید.
*** خمس اموال مخلوط به حرام را بدهید
اما ارث از این اموال مخلوط به حرام چه می شود؟ ارث می رسد یا نمی رسد؟ رهبر معظم انقلاب معتقدند تا یقین به حرمت آن نباشد تصرف در آن اشکال ندارد (ارث می رسد و اشکالی ندارد) و اگر یقین به وجود مال حرام در اموال به ارث رسیده دارید، ولى مقدار دقیق آن را نمى دانید و صاحب آن را هم نمى شناسید، راه حلال کردن آنها این است که خمس آن را بپردازید.

منبع: تراز