بازیهاى رایانه اى رسانه اى خاموش در جنگ نرم
به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار، اگر بخواهیم تفاوتهاى بین صنعت بازیهاى رایانه اى رابا سینما مقایسه کنیم، باید به مباحثى همچون سود شرکتهاى تولیدکننده، میزان استفاده کاربر از این دورسانه و تفاوتهاى کیفى این دو اشاره کنیم. با بررسى این سه موضوع، به راحتى مىتوان به میزان اثربخشى بازىها نسبت به فیلمهاى سینمایى اشاره کرد.
دلایل کمّى رواج بازىهاى رایانه اى
الف. مقایسه میزان درآمد: چنانچه میزان درآمد و سودشرکتهاى فیلمسازى و بازى هاى رایانه اى را ملاک قراردهیم، امروزه صنعت بازى هاى رایانه اى از سینما پیشى گرفته است. براى نمونه، در ۶ ماهه نخست سال ۲۰۰۷فروش این بازى ها درکشورهاى اروپایى از فروش فیلمهاى هالیوودى بیشتر بوده است.
ب. مدت زمان صرف شده توسط کاربر: از سوى دیگر، میزان زمانى که کاربر صرف فیلم سینمایى مىکند، با بازى رایانه اى قابل مقایسه نیست. با در نظر گرفتن متوسط مدت زمان فیلم و با در نظر گرفتن جاذبه هاى ویژه مانند موضوع یا جذابیت هاى دیدارى و…، اگر کاربر این فیلم رادو بار تماشا کند، در نهایت، به طور میانگین بین ۳ تا ۶ساعت زمان صرف تماشاى فیلم خواهد شد. ولى مدت زمانى که کاربر بازى رایانه اى در حالت عادى، حتى بااستفاده از کدهاى ویژه اى که به کدهاى تقلب نسوزکننده ها معروف اند و فقط براى اقناع حس کنجکاوى و دیدن تمامى مراحل بازى است، صرف مىکند، مىتواند چندین برابر این مدت زمان باشد. در حقیقت، مدت زمان استفاده ازبازىها اصلاً با سینما قابل قیاس نیست.
دلایل کیفى رواج بازىهاى رایانه اى
در حقیقت، صنعت سینما،تلویزیون و رادیو تقریبا صنعت یکسویه هستند ومخاطب نمىتواند در محتواى آن دخالت داشته باشد، امادر بازىهاى رایانه اى شخص مىتواند بر اساس دیدگاه خودش از روشهاى مختلف یک بازى را انجام دهد. البته باید در نظر داشت که کاربر هر مسیر و تاکتیکى را انتخاب کند، در نهایت، در گام راهبردى طراح بازى قرار خواهدگرفت. براى مثال، اگر شما در نقش یک کاربر آمریکایى باشید، الزاما باید تعداد مشخصى از مسلمانان را بکشید تابه مرحله بعد بروید. شما صرفا انتخاب کننده روش این کشتار هستید. به عبارتى، شما اجازه تغییر در راهبرد راندارید، اما با استفاده از چندین تاکتیک مىتوانید به هدف موردنظر برسید .
ارتباط بازى هاى رایانه اى و شرکتهاى سازنده آن با مراکز قدرت آمریکایى
یکى از اتفاقات جالب، پیشگویى هاى بازى هاى رایانه اىاست که با واقعیت رخداده در ماهها و سالهاى آینده همخوانى دارد. در بسیارى از بازىها، پیش از وقوع یکواقعه سعى مىشود افکار عمومى توجیه شده و زمینه اقدامات و تهاجمات نظامى فراهم شود. پیش از حمله آمریکا به عراق و افغانستان با بازىهاى رایانه اى باسناریوى حمله آمریکا به این ۲ کشور مواجه بودیم.برخى از شرکتهاى بازىهاى رایانه اى اقدام به ساخت بازى هایى مىکنند که کاملاً با راهبرد و برنامه ریزى خاصى طراحى شده اند. براى مثال، در سبک بازى هاى اکشن،شرکت کانفلیست (Conflict) بازىهایى همچون بازىتوفان صحرا (۱)، بازى توفان صحرا (۲)، بازى ویتنام وبازى گلوبال استورم را به بازار عرضه کرده است. شرکت«کوماوار» که در سال ۲۰۰۴ توسط گروهى از افسران بازنشسته آمریکا راه اندازى شد، بیش از ۸۰ بازى تک مرحله اى منتشر کرده است. این بازىها معمولاً در عراق، افغانستان و ایران روى مىدهد؛ مانند بازى مقابله جنبش شیخ المهدى و… .این شرکتها کاملاً به صورت مستقیم با اهداف سیاسىساخته شده است. در این بازى ها عملاً کاربر نیروىنظامى آمریکایى یا غربى را کنترل مىکند و باید به کشورهاى اسلامى حمله کند.
بعضى از شرکتهاى دیگر زیرکانه تر عمل مىکنند؛ وکاربر در نگاه اول به آن بازىها به عنوان بازى ضداسلامى و ضدایرانى نگاه نمىکند یا حتى فکر مىکند به منظورمعرفى تاریخ ایران یا اسلام ساخته شده اند، اما درواقع وقتى به صورت دقیق این بازىها را بررسى کنیم، خواهیم دید به صورت کاملاً مخفیانه و نرم در پى القاى تفکرات ضداسلامى و ضدانسانى خود هستند. شرکت«یوبىسافت» (UBI SAFT) ازجمله این شرکتهاست.بعضى از این بازىها به صورت مستقیم ایران را موردهدف قرار داده اند که سرى بازىهاى کوماوار از ایندست مىباشد. اما وجه غالب در بازىها، حمله آمریکا وبرخى کشورهاى اروپایى به کشورهاى ضداستکبارى است. کشورهایى که کاربر باید به آنها حمله کند، به نحوىمتأثر از اسلام و به ویژه ایران هستند. براى اثبات رابطه بین سازندگان بازى و سیاستمداران، کافى است به مصادیقى از بازىها اشاره کنیم که از سال ۲۰۰۰ تا به امروز منتشرشده اند. سال ۲۰۰۰ بازى رایانه اى «سرباز شانس» منتشرشد. سه مرحله این بازى در عراق اتفاق مىافتد و شماباید در نقش نیروهاى آمریکایى براى مقابله با تحرکات صدام و پیدا کردن وى به عراق حمله کنید. این بازى وامثال آن، پیش از حمله آمریکا به عراق منتشر شدند و به توجیه سیاستهاى آمریکا مىپرداختند.
مصادیقى از بازىهاى رایانه اى علیه اسلام و ایران
بخشى از این بازىها که با همان هدف قهرمان پرورى وتوجیه تجاوزات نظامى به دیگر کشورهاست، متوجه کشورهاى اسلامى و عمدتا ایران و کشورهاى همسایه ایران، که تحت تأثیر فرهنگ اسلام انقلابى ایران هستند،مىشود تا ضمن معرفى این قدرت معنوى جدید به عنوان نماد تروریسم، آمریکا به عنوان منجى جهانیان از شرارت تروریستها مطرح گردد و فلش راهنماى فرهنگ«انتظار» آمریکا را به عنوان مصلح موجود، به جاى مصلح غیبى نشان دهد. یعنى افکار عمومى جهان باید باور کنندکه آمریکا همان منجى است که همه منتظر اوهستند.
نمادهایى که در این بازىها به عنوان پایگاههاىدشمن استفاده مىشود مساجد و اماکن مذهبى مسلمانان با رنگهاى سبز و آبى است که کاشىها و معرقکارىهاى اسلامى به صورت بسیار واضح و روشن در آن نمایان است. آشنایى با اسامى بازىهایى که در ادامه مىآید،مىتواند مقدمهاى براى تحقیق و شروعى براى ورودمنتقدان و تحلیلگران و دلسوزان مسائل فرهنگى به عرصه نقد مفهومى بازىهاى رایانه اى و ویدئویى باشد.
۱٫ بازى «آیین قاتل» (Assassins creed)
کاربر باید یک شخصیت با عنوان «الطائر» را هدایت کند.این عقاب مسلمان از فرقه اسماعیلیه که یکى از فرقشیعى محسوب مىشود، است. این شخص موظف است سران مسیحى جنگهاى صلیبى را ترور کند. نکته قابلتوجه اینجاست که در عمده بازىهاى دیگر با این امرمواجه هستیم که شما باید در نقش نیروهاى مثبت(نظامیان غربى) با تروریستها مبارزه کنید، اما در اینبازى شما شخصیت منفى را کنترل و هدایت مىکنید و باخشونت زیادى رقیبان خود را به قتل مىرسانید وجالبتر از همه اینکه ویژگىهاى این شخصیت در بازىاینگونه بیان شده است: مردى سفیدپوست سوار بر اسبىبا شمشیر مىآید، او خود را فدایى مىداند و هدفى جزکشتن ندارد. جالبتر اینکه بازى دیگرى تحت عنوان«شاهزاده ایرانى» نیز توسط همین شرکت ساخته شده بود، اما در یکى از نسخه هاى این بازى مىبینیم که شاهزاده ایرانى شمشیرهاى مختلف با قابلیتهاىمتفاوت دارد و روى هر کدام از آنها نوشته هایى به عربىبه چشم مىخورد: «سیف فارس القوى، شمشیرسوارقوى»، «سیف فارس المنتقم، شمشیرسوار انتقامگیرنده»،«سیف فارس المهتدى، شمشیرسوار هدایتکننده». حالسؤال اینجاست که نقش بستن القاب امام زمان (عج) مانند«قوى»، «مهتدى» و «منتقم» روى شمشیر شاهزاده ایرانى به چه معناست؟ آیا نقش بستن القاب امام زمان (عج) روىشمشیر شاهزاده ایرانىتصادفى است؟!.
۲٫ بازى سام ماجراجو در پرسپولیس
یک نکته از این بازى این است که هرچند شما به پرسپولیس ایران باستان مى آیید، اما اکثر نمادها و سمبل ها، نمادهاى اسلامى است، نه نمادهاى ایران باستان. در تمام صحنه هاى این بازى که از نظر گرافیکى بسیار زیبا و خیره کننده طراحى شده است، پایگاه هاى دشمن با نمادهاى اسلامى مانند گنبد و مناره معرفى مى شوند. جالب است که اگر صحنه هاى گرافیکى و همان نمادهاى اسلامى را بزرگ نمایى کنید، روى کاشى کارى ها عبارت هایى مثل انا مدینه العلم و على بابها و روایت هایى از این قبیل را به وضوح مشاهده مى کنید.
۳٫ بازى رایانهاى IGI 2
در یکى از مراحل این بازى، شما در لیبى وارد عملیات مىشوید. صداى قرآن و صلوات به گوش مىرسد، نام خداوند (اللّه) و نام پیامبر (محمد) بر روى دیوار نقش بسته است و در یک مرحله دیگر تروریستها به صداىرادیو فارسى ایران گوش مىدهند. مثلاً، در بسیارى ازمراحل که داراى طرح هاى اسلامى است، چنانچه روىاین تصاویر بزرگنمایى کنیم، نام «على» بر روى آنها نقش بسته است. و در نهایت، شما پس از گذراندن مراحل سخت و دشوار در کلیسا [!] با اهریمن جهانى روبه روشده و در نهایت او را شکست مىدهید. تصویرسازى ونزدیک ساختن مفهوم تروریست و خشونت با «على» و…از نکات القایى این بازى است .
۴٫ نداى وظیفه ۴ (Call of duty)
بازى نداى وظیفه ۴ خبر از جنگ هاى آینده مى دهد. جبهه ضداستکبارى در خاورمیانه و روسیه در حال شکل گیرى است. انقلابى در عربستان روى داده و حکومت ضدآمریکایى قدرت را به دست گرفته است. رهبرى این انقلاب را شخصى به نام خالد الاسد بر عهده دارد و هم پیمان وى عمران زخائف نیز در روسیه در حال به دست گرفتن حکومت است. عراق نیز محور تحولات منطقه به شمار مى رود. آمریکا و انگلیس براى جلوگیرى از ایجاد این جبهه متحد عظیم، تحرکات خود را در منطقه افزایش مى دهند و کاربر در نقش این نیروها بازى را به پیش مى برد.
آنچه باید به آن دقت کرد، این است که صداى سخنرانى خالد الاسد (رهبر انقلاب ضدآمریکایى عربستان در بازى) بسیار شبیه سخنرانى سیدحسن نصراللّه رهبر شیعیان لبنان طراحى شده است. نکته اینجاست که در بازى نداى وظیفه، خالد الاسد یک تروریست نشان داده مى شود که شما باید وى را از بین ببرید. زخائف نیز بمب هاى اتمى خود را به سمت آمریکا شلیک مى کند، تیر خلاص به سمت نیروهاى زخمى انگلیسى شلیک مى کنند و…
۵٫ بازى رایانه اى حمله به ایران
در این بازی، سربازان آمریکایى وظیفه دارند ضمن حمله به تأسیسات هسته اى نطنز، دانشمندان ایرانى را از بین ببرند و یک دانشمند را زندانى کنند.
۶٫ بازى رایانه اى آموزش گریلا تروریسم(جنگهاى پارتیزانى)
این بازى ها در حقیقت، نوجوانان و جوانان را وارد فضاى مبارزه با حکومت مى کنند. محور اکثر این بازى ها وجود یک دیکتاتور در کشور است و مبارزات براى از بین بردن یک حکومت دیکتاتورى است. در این بازى ها شما با مردمى مواجه مى شوید که لباس هایى هم رنگ شما پوشیده اند و به جنگیدن در کنار شما افتخار مى کنند. براى مثال، در بازى حزب سرخ، وقتى که در منطقه اى دست به اسلحه مى برید ناگهان مشاهده مى کنید که کارگران دیگرى که در آن منطقه در حال کار کردن بودند ناگهان اسلحه هاى خود را بیرون آورده و در کنار شما مبارزه را آغاز مى کنند.
پیشنهادها و راهکارها
الف. سلبى
این راهکارها را باید در ۲ سطح دولت و مردم بررسى کرد.
۱٫ یکى از اقدامات دولت، نظارت بر نشر و توزیع بازىهاى رایانه اى است که متأسفانه اقدام جدى وقابل قبولى در این زمینه صورت نگرفته و بسیارى ازبازىها با موضوعاتى همچون روابط نامشروع،شیطان پرستى، همجنسگرایى، فراماسونرى و… به راحتىو با کمترین قیمت قابل دسترسى است.
۲٫ بحث دیگر، رده بندى بازىهاى رایانه اى است.طبیعتا والدین نمىتوانند بازىها را انجام داده وکارشناسى کرده و سپس آن بازى را به فرزندشان توصیه یابراى آنها تهیه کنند. جالب اینجاست که تمام کشورهاى غربى هم که خودشان تولیدکنندگان اصلى این بازىهاهستند، مؤسساتى دارند که این بازىها را رده بندىمىکنند. در ایران، هرچند بنیاد ملى بازىهاى رایانه اىبه منظور بسترسازى براى تولید بازىهاى متناسب بافرهنگ بومى و دینى و نظارت بر بازىهاى خارجىتأسیس شده، اما در چند سال گذشته نقاط ضعفى دررده بندى بازىهاى رایانه اى وجود داشته است.
البته رده بندى «ESRA» یا «آسرا» توسط بنیاد ملى بازى هاىرایانه اى طراحى شده تا بسیارى از بازىها را بر اساس فرهنگ ایرانى و اسلامى طراحى کند؛ این اقدام، بسیارعالى و قابل تقدیر است، اما با وجود این، در مواردى دیده شده که بازىهایى که در کشورهاى غربى براى سنین پایین ممنوع اعلام گردیده، توسط این بنیاد در ایران براىسن بالاترى مجاز اعلام شده، درحالىکه به دلیل صحنه هاى خلاف عفت عمومى در ایران اصلاً نبایدمجوز انتشار دریافت کند.
یکى از مصادیق عینى آن، یکبازى تحت عنوان «barbie in 12 dancing princess»است. در این بازى، عملاً به دختربچه ها رقص آموزش داده مىشود. این بازى در رده بندى اتحادیه اروپامخصوص بچه هاى بالاى ۳ سال است، ولى در رده بندىبازىها در ایران، بنیاد ملى بازىهاى رایانه اى با این توجیه که رقص براى دختربچه ۳ ساله خوب نیست، آن را براىسن بالاى ۷ سال مجاز اعلام کردند.
۳٫ یکى از معضلاتى که در بحث بازىهاى رایانه اىموجب آسیب هاى تربیتى براى کودکان مىشود وجود نگاه سرگرمى محور به آنهاست. همین نگاه باعث شده بسیارى از مسئولان و والدین به این رسانه توجه جدىنداشته باشند. اصلاح این نگاه و توجه به نقش بازىهاىرایانه اى در انتقال ارزشها و سبک زندگى به کاربر بسیارحایز اهمیت است.
۴٫ در بخش مردمى، ما تا زمانى که بخواهیم به آن نقطه آرمانى (یعنى همان تولید بازىهاى رایانهاى با کیفیت ودر سبکهاى مختلف) برسیم، باید اقدامات جدىصورت دهیم. نمىتوانیم بگوییم چون دولت نتوانسته کاملاً بهصورت آرمانى و صددرصد این جایگزین ها راارائه دهد، پس ما هم موضوع را رها مىکنیم. به وسیله برخى از راهکارهاى بسیار ساده مىتوانیم وارد این حوزهشویم. یکى از این راهکارها، مراجعه به رده بندى بنیادبازى هاى رایانه اى است. نگاه کردن به برچسبهایى که روى بازىها نصب شده مىتواندوالدین را در تشخیص درست یارى دهد.
۵٫ نگاه کردن والدین به قسمتهاى اول بازى که معمولاً کوتاه است، به راحتى مىتواند آنها را در تشخیص محتواى بازى کمک کند.
۶٫ یکى از راهکارها ارائه آموزش و آگاهى دادن به والدین، جوانان و نوجوانان نسبت به مخاطرات بسیار اینبازىهاست. کوچکترین اشتباه از سوى بنیاد ملى بازىهاى رایانه اى از طرف خانواده ها قابل بخشش نیست. برگزارى جلسات توسط نهادهاى فرهنگى درحوزه اطلاع رسانى به والدین و مسئولان مىتواند بسیارتأثیرگذار باشد.
ب. ایجابى
۱٫ ورود حوزه به عرصه بازىهاى رایانه اى: به نظرمىرسد همچنانکه براى ساخت بازىها از لحاظ فنى،تیمهاى مختلف با یکدیگر همکارى مىکنند، لازم استاز لحاظ محتواى بازىها هم یک تیم متشکل ازکارشناسان مختلفى از رشته هاى روانشناسى،جامعه شناسى، علوم تربیتى و بخصوص یک روحانى فاضل آشنا به مبانى دینى در کنار گروههاى فنى وجودداشته باشد. همکارى حوزه و طلاب علاقه مند به این عرصه با مراکز ساخت بازى در ایران براى تولید بازى هاىبا پیامهاى دینى لازم به نظر مىرسد.
۲٫ وارد کردن تاریخ اسلام و مفاهیم دینى به عرصه بازىهاى رایانه اى: یکى دیگر از بحثهایى که باید توسط دولت انجام شود، حمایت از ساخت بازىهاى رایانه اىاست. چون بحث تولید بازىهاى رایانهاى بسیار هزینه برو زمانبر است، شرکتهاى خصوصى کمتر وارد اینحوزه مىشوند و در کشور بازىهاى در حد انتظار تولیدنشده؛ به همین دلیل، کاربر با یک نگاه ساده از خیر اینبازىها مىگذرد.
البته در یکى دو سال اخیر برخى ازبازىهاى خوب تولید شده اند، اما در مقام قیاس با این هجمه وسیع غرب، شاید بتوان گفت بسیار ناچیز بوده است. همچنانکه تجربه هاى موفقى را در ساخت فیلم وسریال با موضوعات دینى داشته ایم (مانند سریالهاى امام على علیه السلام، امام رضا علیه السلام، یوسف پیامبر، مختار و…) با توجه به استفاده بیشتر نسل جوان و نوجوان و حتى کودکان ازبازىهاى رایانه اى، مىتوان از این رسانه مدرن براى انتقال تاریخ و مفاهیم دینى به کودکان و نوجوانان استفاده کرد.
براى مثال، در ژانر سیاسى در مقابل هجمه وسیع بازىهاى رایانهاى غربى، نخستین اقدام پدافندى دنیاى اسلام در ساخت این بازىها توسطحزباللّه لبنان صورت پذیرفت. حزباللّه با ساختبازى «نیروى مخصوص» و ارائه آن به ۴ زبان عربى،فارسى، انگلیسى و فرانسه مسئولان رژیم صهیونیستى رابه واکنش وادار کرد، به گونهاىکه آنها اعلام کردند: امثال این بازىها به اهداف این رژیم لطمه مىزند.
نتیجه گیرى
۱٫ امروزه نمىتوان بازىهاى رایانهاى را تنها یک ابزارسرگرمى و تفریحى دانست، بلکه بازىهاى رایانهاى راباید رسانه خاموش ولى تأثیرگذار دانست که در خدمت اهداف استعمارى و جنگ نرم دشمن قرار گرفته است.
۲٫ بازىهایى نظیر: بازى سام ماجراجو در پرسپولیس،بازى رایانهاى IGI 2، نداى وظیفه ۴، حمله به ایران، وآموزش گریلا تروریسم (جنگهاى پارتیزانى) تعدادى ازبازىهایى هستند که توسط شرکتهاى آمریکایى ساختبازىوباهمکارىپشت پرده مراکزامنیتىآمریکاعرضه شده اند.
۳٫ بازىهاىرایانه اى که در ژانر سیاسى و توسط شرکت هاى آمریکایىساخته مىشوند، با تصویرسازى منفى از مسلمانان و جهان اسلام، سعى مىکنند آنها را افرادى تروریست، عقب مانده وعامل ناامنى معرفى کنند و نمادهاى مذهبى ازجمله اذان،مناره، مسجد و همچنین نوع پوشش مسلمانان را بهعنوان نمادهاى تروریستها به تصویر مىکشند.
۴٫ با توجه به تهاجم گسترده فرهنگى و سیاسى غرب و نقش بازىهاى رایانهاى، بخصوص بر روى نوجوانان وجوانان، لازم است هم در جهت سلبى و هم در جهت ایجابى اقداماتى انجام شود.
منبع: تبیین/محمدرضا انوارى
