چگونه می‌توان ویراستار شد؟
به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار به نقل از تسنیم، بعضی شغل ها هستند که نیاز چندانی به تکاپوی زیاد ندارند. محل کار خاصی ندارند و حتی اگر زرنگ باشید، می‌توانید درآمد خوبی هم از آن به جیب بزنید. البته این امر به شرطی است که سالها قبل این حرفه را آموخته باشید و در آن حرفه‌ای شده باشید. «ویراستاری» از آن دسته شغلهایی است که نیاز به ابزار آنچنانی ندارد و با یک رایانه و از خانه می‌توان آن را انجام دهید؛ اما برای این کار بیشتر از هر شغلی باید تمرکز داشته باشید و بیشتر از هر شغلی باید کتاب بخوانید. هیچ نکته کوچکی در این حرفه از چشم شما نباید دور بماند و حتی به اصطلاح اولین اشتباه می‌تواند آخرین اشتباه شما باشد!
«سید مهدی صالحی» سالهاست که به ویراستاری می‌پردازد و دوره‌های مختلفی هم برای آموزش آن برگزار کرده است. حرفه ویراستاری را از زبان او به شما معرفی می‌کنیم:
**ویراستار باید کتابخوان باشد
قدم اول در ویراستاری این است که فرد شعور و کفایت اولیه برای فهم متن را داشته باشد. ویراستار باید کتابخوان باشد و متون زیادی از رمان و داستان گرفته تا کتب تاریخی را خوانده باشد. اصلا ویراستار یعنی کسی که بر زوایای زبان برای بیان مفاهیم تسلط دارد. پس کسی که می‌خواهد ویراستاری کند، باید این توانمندی و فهم از زبان را داشته باشد. توانمندی دیگری که در ویرایش لازم است، این است که امکانات زبان فارسی را در مقابل با زبانهای دیگر اجمالا بشناسد و با گرته‌برداری‌ها آشنایی داشته باشد؛ یعنی مثلا بداند در ترجمه مترجمها در چه دامهایی می‌افتد و خودش در این دامها نیفتد!
و بالاخره برای ورود به حرفه ویراستاری، ضروری است فرد دوره‌های ویراستاری بگذراند. البته این ابتدای راه است و فرد در حین تجربه هم مدام یاد می‌گیرد؛ بنابراین ویراستاری به هیچ عنوان شغل راکدی است و تجربه و آموختن در آن توقف ندارد و به جرئت می‌توان گفت که ویراستاری که به درجه نهایی رسیده و نیاز به اموختن ندارد، وجود ندارد یا خیلی اندک است.
**چگونه می‌توان یک ویراستار حرفه‌ای شد؟
ویراستار باید متواضع باشد و بداند باید مدام یاد بگیرد و مدام تجربه کسب کند. اینکه چقدر وقت برای یک ویراستار حرفه‌ای شدن لازم است، به شرایط زیادی بستگی دارد. پیش‌زمینه اطلاعاتی و علمی شما، توانمندی ذهنی و مهارت های شما در میزان موفقیتتان در این شغل تاثیرگذار است.
تجربه مهم ترین حرف را در این حرفه می زند. یک ویراستار باید همیشه در حال تجربه کردن باشد و این تجربه ها را ثبت کند تا هم برای خودش باقی بماند هم برای بقیه دوستان ویراستارش.
**انواع ویراستاری؛ از غلط املایی گرفتن تا تصحیح نسخ خطی
ویراستاری شغل گسترده ای است و طیف وسیعی از نمونه‌خوان‌هایی که صرفا غلط املایی و تایپی می‌گیرند تا کسانی که نسخه های خطی قدیمی را ویرایش و به فارسی برگردان می‌کنند را در برمی‌گیرد. ویرایش صوری ساده ترین مرحله ویرایش است که تا غلط های املایی و تایپی و روش صحیح رسم الخط را شامل می‌شود. بعد از ویرایش صوری، نوبت به ویرایش زبانی یا ادبی می‌رسد که به درستی واژه ها و کاربرد افعال و جملات برمی‌گردد و بالاخره ویراستاران بنیادین، کسانی هستند که ساختار و محتوا و استناد کتب را بررسی می‌کنند. پیچیده ترین نوع ویراستاری که نیازمند مطالعه و کسب اطلاعات زیادی است و شاید سالها وقت یک ویراستار را بگیرد.
اکثرا ویراستاری در ایران به ویرایش صوری و زبانی مختصر می‌شود و مثلا ویرایش ترجمه و ویرایش های محتوایی و ساختاری کمتر رایج است که البته در همان دو نمونه اول هم هنوز حرفه‌ای نشده‌ایم!
**ویراستاری میان رشته‌ای است
در ویراستاری هم مانند هر رشته و حرفه دیگری اختلاف نظر وجود دارد و شاید هر ارگان و نهاد و ناشری برای خود یک شیوه‌نامه مخصوص داشته باشد! در دانشگاه هم رشته خاصی به عنوان ویراستاری وجود ندارد، در واقع ویراستاری یک رشته میان رشته ای است که شما حتی اگر ریاضی یا فیزیک هم خوانده باشید، در این کار حرفی برای گفتن دارید. چون هر متنی در هر حوزه ای نیاز به ویرایش دارد و اتفاقا آشنایی با یک رشته خاص در ویرایش متون مربوط به آن رشته به شما کمک بزرگی می‌کند.
**درآمد ویراستاری خوب است اگر…
ویرایش از نظر درآمد وابستگی زیادی به صنعت نشر کشور دارد. اگر صنعت نشر کشور رونق داشته باشد، این حرفه هم رونق بیشتری می گیرد. ویراستاری برای کسانی که در آن حرفه‌ای و زبردست شده باشند، می‌تواند شغل درآمدزای خوبی باشد. علاوه بر این ویراستارها معمولا در حطیه های دیگر هم فعالیت می‌کنند و برخی وارد حوزه ترجمه و تالیف و حتی تدریس می‌شوند. از آنجایی که ویرایش نیاز به زمان و مکان خاصی ندارد، برخی هم آن را به عنوان شغل دوم خود برگزیده‌اند؛ درواقع ویراستاری یک ابزار است و اغلب افراد در هر شغل و منصبی که باشند، آشنایی با این دانش به آنها کمک می‌کند.
طبق آیین‌نامه قیمت‌گذاری کتاب، هزینه ویرایش ادبی هر صفحه بین 900 تا 1500 تومان و هزینه ویرایش صوری بین 320 تا 450 تومان و هر دوی آنها تواما بین 1200 تا 1700 تومان می‌شود. ویرایش علمی و محتوایی 1500 الی 2500 برای ویراستار خود درآمد دارد و هزینه نمونه‌خوانی هم صفحه‌ای 400 الی 480 تومان است. البته این نرخ برای متون فارسی است و ویرایش متنهای غیر زبان فارسی طبیعتا بیشتر است. سخت یا آسان بودن و حجم متن و تجربه ویراستار در کم و زیاد شدن زمان ویرایش و البته درآمد فرد موثر است.
**ویراستاری شغل آدم‌های دقیق و عشق کتاب است
ویراستاری برای کسانی که عاشق کتاب و به اصطلاح همیشه کتاب به دست هستند، شغلی ایده‌آل به حساب می‌آید؛ چرا که هم کتاب می‌خوانند هم غلط می‌گیرند و هم پول درمی‌آورند! ویراستار در حین کار همیشه در حال یاد گرفتن و آموختن است. افرادی می‌توانند در این عرصه دوام بیاورند که اولا بتوانند یکجانشین باشند؛ یعنی این توانمندی را داشته باشند که یک جا بنشینند و کار کنند. ثانیا آدم‌های ریزبین و جزئی‌نگری باشند و بتوانند کوچکترین جزئیات را ببینند و اصلاح کنند و بالاخره اینکه از اصلاح متن ها لذت ببرد! برای یک ویراستار باز کردن گره متن ها باید جذاب باشد. افرادی که روحیه برونگرای شدید دارند یا نمی‌توانند یک جا بند شوند یا خیلی کلی‌نگر هستند، احتمالا گزینه‌های مناسبی برای این حرفه نیستند! برای همین معمولا خانم‌ها به این حرفه جذب می‌شوند؛ به ویژه آنکه امکان دورکاری را هم به آنها می‌دهد.
منبع: مجله مهر
