گزارش تکان‌دهنده از یک تعطیلی دیگر/ کارخانه ۸۴ساله قند کرج از نفس افتاد
به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار به نقل از تسنیم، کسانی که ساکن کرج هستند احتمالاً نام چهارراه قند به گوششان خورده است، در خیابان زکریای رازی نبش چهارراه کارخانه قند، کارخانه‌ای با قدمت 84ساله وجود دارد که بر سر درب آن نام کارخانه قندسازی کرج، تأسیس سال 1311 زده شده است.
اطراف چهارراه قند و کنار در کارخانه کارگران فصلی زیر سایه درختان چنار کهنسال نشسته‌اند تا شاید به‌صورت روزمزد بتوانند در کارخانه قند یا مکان‌های دیگر کاری گیر بیاورند.
تعدادی از کارگران با دیدن ما به‌خیال اینکه کارگر می‌خواهیم گرد ما حلقه می‌زنند. یکی از این کارگران که سن زیادی دارد درباره دلیل اینکه چرا گوشه خیابان نشسته است، می‌گوید: منتظرم که مرا برای کار ببرند، اما امروز انگار خبری نیست.
وی درباره اینکه چرا کنار درب کارخانه قند نشسته، می‌گوید: در برخی مواقع این کارخانه به‌صورت روزانه نیرو می‌خواهد اما چند وقتی است که از آنها نیز خبری نیست و سر کار رفتن ما با خداست.
قاسم فلاحتی مدیرعامل تعاونی قند و شکر در گفتگویی که با خبرگزاری تسنیم داشت اعلام کرده بود 13 کارخانه تصفیه شکر خام و تولید قند به‌دلیل نبود ماده اولیه تعطیل هستند و از این تعداد تنها 5 کارخانه در اواخر سال گذشته با تبدیل شکرهای خام شرکت بازرگانی دولتی به شکر سفید به‌صورت کارمزدی کار کرده‌اند.
به محوطه بیرونی و فضای باز کارخانه قند کرج وارد شدیم، وقتی به نگهبان گفتیم که خبرنگار هستیم و می‌خواهیم از کارخانه بازدید کنیم با خنده جواب داد: اینجا تعطیل است.
بعد از هماهنگی‌های لازم به کارخانه وارد می‌شویم فضایی وسیع با درختان پهن و بلند کهنسال زیبا، اما از جنب‌وجوش و رفت‌وآمد و سروصدا خبری نیست.
در محوطه تنها چند نفر نگهبان و باغبان مشاهده می‌شود از هرکدام که می‌پرسیم، «اینجا چه خبر است؟؟» در پاسخ به این سؤال که «آیا اینجا تعطیل است؟» جواب روشنی را نگرفتیم.
غلامرضا مصباح مدیر بازرگانی شرکت در مسیر ورود به کارخانه ما را مشایعت می‌کند، این سؤالات را از وی نیز می‌پرسیم و پاسخ ناراحت کننده‌ای می‌شنویم: کارخانه تقریباً تعطیل است و ماده اولیه و شکر خامی برای تصفیه نداریم.
وی می‌افزاید: کارگران را با توجه به اینکه کاری وجود ندارد به خانه‌هایشان فرستاده‌ایم و بلاتکلیف‌اند و تنها پرسنل رسمی حقوق دریافت می‌کنند هرچند که در بسیاری از روزهای سال کارخانه فعالیتی ندارد.
با عبور از محوطه سرسبز کارخانه و دیدن درختان چنار بلند و قدیمی و ریشه‌دار که سکوت سنگینی را بر فضا حاکم کرده‌اند به خود کارخانه می‌رسیم، تابلو سردر کارخانه با کاشی‌های آبی قدیمی نام و سال تأسیس را نوشته‌اند و به نظر می‌رسد این کاشی‌کاری برای خود عتیقه و قیمتی باشد.
با باز شدن قفل درب به داخل کارخانه سه‌طبقه‌ای می‌رویم که از آن به‌عنوان پالایشگاه شکر نیز یاد می‌شود، دستگاه‌های عظیم‌الجثه همه خاموش است اما هنوز بوی ملایم شکر به مشام می‌رسد، گویا زمان زیادی از خاموش شدن آنها نگذشته است.
توصیه‌هایی مانند اول ایمنی بعد کار، کار صیقل انسان است، اشیای نوک‌تیز را در جیب خود قرار ندهید، از آچار نامناسب استفاده نکنید و سایر تابلوهای نصب‌شده در این مکان همه حکایت از لزوم رعایت نکات ایمنی هنگام کار را دارد اما شرایط لازم برای کار وجود ندارد.
مدیر فنی را از خانه‌اش که در همین حوالی است برای توضیح دادن خط تولید به اینجا می‌آورند، با حرارت خاصی توضیح می‌دهد که “این دستگاه‌ها را در چه سالی و از کجا به ایران آورده‌ایم اما اکنون به‌دلیل نبود ماده اولیه خاموش‌اند وگرنه ما با وجود قدیمی بودن، خط تولید بسیار خوبی و کارآمدی داریم”.
سکوت کارخانه فریاد می‌زند که چقدر دوست دارد این واحد کیسه‌گیری یا همان خروجی خود را فعال کند، اما نوار نقاله خاک می‌خورد و دستگاه‌های کیسه‌پرکنی که مدیر فنی آن را تمام‌اتومات می‌خواند کار نمی‌کند.
مرزبان مدیر فنی ما را به انبار دپوی شکر خام می‌برد اما انگار زیاد علاقه‌ای به توضیح دادن درباره این مکان ندارد. بعد از باز کردن قفل درب انبار بزرگ و خالی را نشان می‌دهد که به قول خودش دیگر یک کیلوگرم شکر خام نیز برای تبدیل ندارند.
این انبار 15هزار تنی به‌اندازه یک زمین فوتبال و درواقع ابتدای خط تولید است که مواد اولیه باید از این مکان به کارخانه تزریق شود اما نمی‌شود و 250 پرسنل این کارخانه را بیکار کرده است.
علی اصغر شهبازی مدیرعامل کارخانه قند کرج در گفتگو با خبرنگار تسنیم اظهار کرد: در پی تصمیم جهاد کشاورزی مبنی بر ممنوعیت واردات شکرخام از فروردین سال 93 همه کارخانجات تصفیه شکر خام دچار مشکل شدند و 2 سال است که ما به‌ندرت کار می‌کنیم.
وی افزود: در برخی موارد شکر خام در اختیار ما قرار می‌گیرد اما ما تا شروع به فعالیت می‌کنیم به‌دلیل اتمام شکر خام و ماده اولیه تولید ما متوقف و کارخانه تعطیل می‌شود.
مدیرعامل کارخانه قند کرج ادامه داد: در این مجموعه قدیمی هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم و 250 نفر به‌صورت مستقیم کار می‌کنند و از سال 1311 ما اجازه نداده‌ایم تعطیل شود اما متأسفانه تصمیمات نسنجیده‌ای در این ارتباط اتخاذ و موجب رکود و تعطیلی 13 کارخانه تصفیه شکر خام و تولید قند شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس این تصمیم حدود 3 هزار نفر از کسانی که در کارخانه‌های تصفیه شکر خام و تولید قند کار می‌کردند بیکار شده‌اند و کارخانه ما هم همین طور است و به‌صورت نامتناوب کار می‌کند.
شهبازی گفت: نیاز کشور 2میلیون و 200هزار تن شکر است که یک‌میلیون و 400هزار تن آن از منابع داخلی تأمین می‌شود و نیاز به واردات 800هزار تن شکر داریم که برای تأمین این رقم باید ما در اولویت قرار گیریم اما در 2 سال اخیر فریاد ما به جایی نرسیده و این اولویت در اخیار دیگران قرار می‌گیرد.
وی افزود: ظرفیت این کارخانه 120هزار تن است که ما بسیار کمتر از نیمی از ظرفیت خود استفاده می‌کنیم و 250 نفر از کارگران ما بلاتکلیف مانده‌اند و از سایر کارگران نیز به‌صورت فصلی استفاده می‌شود.
شهبازی تأکید کرد: افرادی که به‌صورت رسمی کار می‌کنند با وجود اینکه کاری ندارند ما مجبور به تأمین حقوق آنها هستیم و در سال گذشته با فروش دارایی‌های خود حقوق آنها را تأمین کردیم که اگر این شرایط ادامه پیدا کند، دیگر چیزی از دارایی ما باقی نمی‌ماند.
وی افزود: در صورتی که حتی اجازه ورود موقت شکر خام برای فرآوری و صادرات شکر سفید به ما داده شود با درنظر داشتن قیمت کم انرژی در کشور ما امکان صادرات این محصول و ادامه فعالیت کارخانه‌های ما وجود دارد.
شهبازی تأکید کرد: درصورتی که برای تأمین ماده اولیه کارخانه قند کرج فکری نشود، بعد از حدود 83 سال فعالیت به‌طور کامل تعطیل می‌شود.
وی گفت: در صورتی که بازار به‌صورت تعادلی مانند قبل از سال 93 فعالیت کند، امکان فعالیت دوباره این کارخانه و 12 کارخانه مشابه دیگر فراهم می‌شود، زیرا ماهیت کار این کارخانه‌ها بر اساس تصفیه شکر خام است و امکان فعالیت به‌شکل دیگر و تصفیه چغندر قند کشاورزان را ندارند.
بنابراین گزارش، کارخانه قند کرج در سال 1311 با ظرفیت مصرف 350 تن چغندر در روز شروع به کار نمود و طی دو مرحله افزایش ظرفیت در سال 1348 ظرفیت خود را به 1100 تن چغندر در روز افزایش داد.
این روند تا سال 1377 ادامه پیدا کرد اما در سال 78 به‌دلایلی از قبیل کاهش شدید سطح کشت چغندر در استان کرج و استان‌های همجوار، توسعه شهر کرج و قرار گرفتن کارخانه در منطقه مسکونی و مشکلات زیست‌محیطی حاصل از مصرف چغندر ناگزیر به تغییر ساختار تولید از کارخانه چغندری به کارخانه تصفیه‌ای گردید.
بر این اساس، تصفیه شکر خام به شکر سفید را با ظرفیت روزانه مصرف 250 تن شکر خام آغاز کرد و با اصلاحات تدریجی، ظرفیت عملی کارخانه را به 400 تن شکر خام در روز، افزایش داد.
