تغییر و تعیین مشخصات نوزاد امکان پذیر نیست/ افزایش خطر ابتلا به‌سرطان در روش‌های تعیین جنسیت/شرایط ازدواج فامیلی+فیلم
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری پونه زار، وی متولد فروردین ماه 1317 در تهران است، داریوش فرهود دکتری علوم طبیعی در ژنتیک انسانی و phd انسان شناسی را در سال 1351 از دانشگاه ماینس آلمان کسب کرد و در سال 1370 موفق به کسب درجه پروفسوری در رشته ژنتیک پزشکی از دانشگاه مونیخ آلمان شد. وی بنیانگذار، استاد و مدیر گروه ژنتیک انسانی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال های 1352 تا 1382 بوده، همچنین وی از سال 1385 تا کنون به عنوان عضو پیوسته و دائمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران مشغول فعالیت است.
در زیر تعدادی از سوالات مخاطبین فارس از پرفسور فرهود را می‌خوانیم:
با تغییر ژنتیک میتوان موجود و انسان جدیدی با صفات دلخواه به‌وجود آورد؟
داریوش فرهود: پیش‌بینی، تغییر و تعیین صفات فیزیکی و روانی در نوزاد به دلیل اینکه یک ژن خاص اداره‌کننده این صفات نیست، کاری بسیار دشوار است و علم ژنتیک تاکنون قادر به انجام این عمل نبوده است.
فرایند دستکاری ژنتیکی و شبیه‌سازی در جهان و کشور ایران تا کنون بر روی حیوانات انجام شده است و همانطور که شاهد بودیم دانشمندان توانستند حیواناتی مانند میمون و گوسفند را شبیه‌سازی کنند و با استفاده از علم ژنتیک موجودی همانند نمونه‌های قبلی را پدید آورند اما به دلیل پیچیده بودن ساختار کروموزوم‌های انسان علم ژنتیک هنوز به این مرحله از پیشرفت دست نیافته که بتواند عمل شبیه سازی را شبیه‌سازی را بر روی انسان اجرا کند.
آیا میتوان با علم ژنتیک و دست کاری دی ان ای ویژگی های ظاهری کودک را تعیین کرد؟
داریوش فرهود: پیش‌بینی، تغییر و تعیین صفات فیزیکی و روانی در نوزاد به دلیل اینکه یک ژن خاص اداره‌کننده این صفات نیست، کاری بسیار دشوار است و علم ژنتیک تاکنون قادر به انجام این عمل نبوده است و باید گفت به دلیل پیچیده بودن و مشکل بودن این فرایند تعیین کردن صفات فیزیکی از قبیل رنگ چشم، قد و ظاهر نوزاد به آسانی نیست و باید گفت هر چند انجام این کار از نظر اخلاقی، روانی و اجتماعی مشکلات فراوانی از قبیل فاصله طبقاتی و اقتصادی را در جامعه ایجاد می‌کند.
*اجرای طرح پزشک ویژه از سال آینده
داریوش فرهود: خوشبختانه علم ژنتیک توانسته در زمینه تشخیص، درمان و پیشگیری بیماری‌ها کمک شایانی به بشریت بکند، که در همین راستا در سالیان گذشته بحثی به عنوان پزشک ویژه در جهان مطرح شده است و به وسیله آن میتوان بیماری‌های خاص را درمان کرد. به طور مثال اگر فردی به بیماری سرطان مبتلا باشد و برای درمان آن نیازمند شیمی‌درمانی و مصرف داروهای متعددی باشد با استفاده از طرح پزشک ویژه میتوان با گرفتن DNA خاص از فرد بیمار و انجام آزمایش های لازم فقط یک دارو خاص برای درمان بیماری تجویز کرد و نیازی نیست بیمار داروهای متفاوتی را مصرف کند.
داریوش فرهود: خوشبختانه با پیگیری‌های انجام شده طرح پزشک ویژه در سال آینده در کشور ما اجرایی خواهد شد که این طرح می‌تواند علاوه بر درمان بیماران داخل کشور کمکی باشد در جهت جذب توریست از سایر کشورها، و با انجام این طرح ایران به جمع پانزده کشوری که از این فناوری استفاده می‌کنند می‌پیوندد.
در حال حاضر درمان و تشخیص بیماری ها با روش های ژنتیکی امکان پذیر است و امیدواریم با اجرای این طرح در کشور بتوانیم خدمات شایسته تری به جامعه ارائه کنیم.
*افزایش خطر ابتلا به سرطان در برخی روش‌های تعیین جنسیت /IVF تاثیر استفاده از مواد مخدر بر روی جنسیت جنین/ تولد نوزادان ناقص تنها در دو درصد ازدواج های فامیلی
داریوش فرهود : در حال حاضر برای تعیین جنسیت دو روش رایج وجود دارد که روش اول مرسوم به IVF و روش دوم مربوط به سبک زندگی افراد است. در این روش بعد از انجام مشاوره و آزمایش های لازم باید 12 تا 17 تخمک در طول یک ماه از مادر و تعدادی اسپرم از پدر گرفته شود که لازمه این موضوع انجام هورمون‌تراپی یا دوپینگ هورمونی مادر است و از آنجا که لازم است بنا به تشخیص پزشک مقداری هورمون به مادر تزریق شود درصد ابتلا به سرطان سینه ، سرطان تخمدان و سرطان رحم در مادر افزایش می‌یابد.
داریوش فرهود: ناگفته نماند انجام IVF بستگی به سن مادر و شرایط فیزیکی مادر متفاوت است و در افراد معمولی این روش فقط 18 تا 22 درصد جواب می‌دهد و متقاضیانی بودند که حتی با انجام 4 بار IVF هیچ نتیجه‌ای نگرفتند.عمل IVF یک عمل تهاجمی است که می‌تواند بعدها عوارض ناگواری برای مادر ایجاد کند لذا توصیه می‌شود مادران برای باروری از طریق این روش تحت نظر متخصص پس از انجام مشاوره های کافی اقدام به این عمل کنند.
داریوش فرهود: اما در روش دوم مسائل مربوط به اصلاح سبک زندگی است که مواردی چون تغذیه،زمان انجام لقاح، عادت‌های زندگی، مصرف مواد مخدر و غیره مطرح است که فرد می‌تواند با رعایت این اصول درصد باروری را افزایش دهد و این موضوعات می‌توانند بر روی جنسیت جنین اثرگذار باشند.
داریوش فرهود: نداشتن سبک زندگی سالم می‌تواند موجب بیماری هایی از قبیل چاقی، کم شنوای و بیماری های چشمی در نوزاد شود لذا بنده توصیه می‌کنم افراد ابتدا سبک زندگی خود را اصلاح کنند و سپس به دنبال روش‌های پرخطری مانند IVF باشند.
*آزمایش های ژنتیک قبل از ازدواج ضروری نیست/ دولت برای کاهش هزینه های مردم چاره بیاندیشد
قبل از آزمایش ژنتیک، با گفت‌وگو با زوج و انجام مشاوره ژنتیک، سوابق بیماری‌ها در خانواده مشخص می‌شود و اگر بیماری خاصی در خانواده سابقه نداشته باشد نیازی به انجام آزمایش‌های ژنتیک نیست و انجام آزمایش‌های معمول و رایج مثل آزمایش اعتیاد و تالاسمی کفایت می‌کند.
داریوش فرهود در پاسخ به سوال یکی از مخاطبان فارس گفت: اگر در خانواده‌ای فرزند اول به بیماری ژنتیکی مثل اوتیسم، قوز قرنیه و … مبتلا باشد نمی‌توان با قطعیت گفت که فرزندهای بعدی نیز به آن بیماری مبتلا می‌شوند و حتی این احتمال وجود دارد که سابقه بیماری ژنتیکی در شجره نامه خانواده ای وجود نداشته باشد اما فرزند یک خانواده به بیماری ژنتیکی مبتلا شود.خانواده‌ها می‌توانند با انجام مشاوره‌های ژنتیک از سالم بودن فرزند خود اطمینان یابند.
وی در خصوص ضرورت انجام آزمایش ژنتیک، توضیح داد: انجام غربالگری های قبل از ازدواج می‌تواند حدود هفتاد درصد وضعیت سلامتی جنین را پوشش دهد، قبل از آزمایش ژنتیک، با گفت‌و گو با زوج و انجام مشاوره ژنتیک، سوابق بیماری‌ها در خانواده مشخص می‌شود و اگر بیماری خاصی در خانواده سابقه نداشته باشد نیازی به انجام آزمایش‌های ژنتیک نیست و انجام آزمایش‌های معمول و رایج مثل آزمایش اعتیاد و تالاسمی کفایت می‌کند.لازم به ذکر است آزمایش های ژنتیک هیچ عوارضی برای فرد ندارد.
*درمان ژنتیکی برای ریزش مو وجود ندارد
عضو کمیته اخلاق در ژنتیک پزشکی سازمان جهانی بهداشت در خصوص عوامل مرتبط با ریزش و سفیدی مو، گفت: ریزش و سفیدی مو علاوه بر عوامل ژنتیکی به عوامل محیطی و مسائلی مانند هیجانات، عصبانیت، استرس و سبک زندگی افراد بستگی دارد و بهتر است افراد برای جلوگیری از ریزش مو در برنامه غذایی خود ویتامین ها و مکمل ها را مصرف کنند، همچنین کنترل هیجانات و عوامل استرس زا می‌تواند در پیشگیری از این پدیده کمک شایانی کند، به دلیل پیچیده بودن ساختار ژنتیکی مو، در حال حاضر علم ژنتیک نتوانسته درمانی قطعی برای این موضوع پیدا کند.
*افراد کم خون با انجام مشاوره اقدام به ازدواج کنند
این متخصص ژنتیک در خصوص ازدواج افرادی که دارای کم خونی هستند اظهار کرد: اگر دلیل کم خونی افراد فقر آهن باشد، اگر زوجی که دارای کم خونی از نوع فقر آهن هستند با هم ازدواج کنند خطری فرزند آنها را تهدید نمی‌کند اما اگر آنها دچار نوع خاصی از کم‌خونی مثل تالاسمی ماژور باشند، 25 درصد احتمال دارد که فرزند آنها به کم‌خونی مبتلا شود و لازم است برای پیشگیری از این بیماری مشاوره و آزمایش ژنتیک قبل از ازدواج انجام دهند.
*عدم پوشش بیمه برای آزمایش ژنتیک
عضو پیوسته و دائمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران در خصوص پوشش بیمه‌ای آزمایش‌های ژنتیک گفت: متأسفانه در حال حاضر انجام مشاوره‌های ژنتیک و آزمایش‌های مربوط به دلیل اینکه خود تعدادی از افراد درخواست انجام چنین آزمایش هایی را دارند، تحت پوشش بیمه همگانی قرار ندارد اما تعدادی از بیمه‌ها آن هم در شرایط خاص این هزینه‌ها را پوشش می‌دهد، به طور مثال اگر فردی دارای بیماری ژنتیکی خاصی باشد می‌تواند از پوشش تعدادی از بیمه ها برای درمان خود استفاده کند. اما از آنجا که اخباری مبنی بر اینکه انجام آزمایش‌های ژنتیک قبل از ازدواج ضروری و اجباری خواهد شد منتشر شده است لازم است دولت و بیمه ها برای کاهش هزینه های مردم چاره ای بیاندیشند
*ازدواج فامیلی با انجام مشاوره ژنتیک ممنوع نیست
بنیانگذار استاد و مدیر اولین گروه ژنتیک انسانی در ایران دانشگاه بهداشت علوم پزشکی تهران، در خصوص محدوده ازدواج‌های فامیلی گفت: موضوع ازدواج‌های فامیلی یک از مسائلی است که امروزه در کشور ما بسیار مشاهده می‌شود و آمارها نشان می‌دهد در شهرهای بزرگ کشور حدود 20 درصد ازدواج‌ها فامیلی است اما در شهرهای کوچکتر و روستاها به دلیل شرایط فرهنگی 50 درصد ازدواج‌ها خویشاوندی تراز اول بوده است.
وی گفت: اگر نوعی بیماری خاص در خانواده ای رواج دارد و در نسل های مختلف مشاهده شده است لازم است از ازدواج خویشاوندی جلوگیری شود، به طور مثال اگر ببینیم در خانواده ای 8 نفر از بیماری خاصی رنج می‌برند مسلما احتمال خطر در ازدواج فامیلی بیشتر خواهد بود، اما اگر این موضوع در خانواده ها مشاهده نشد ازدواج مشکلی ایجاد نمی‌کند.
وی افزود: لازم به ذکر است طبق آمار موجود تنها 2 درصد ازدواج‌های غیرخویشاوندی در سطح جهان منجر به دنیا آمدن کودکی که دارای بیماری ژنتیکی است شده است اما در ازدواج‌های فامیلی احتمال ابتلا به بیماری 4 درصد است که میتوان با انجام مشاوره‌های ژنتیک این خطر را به نزدیک صفر کاهش داد. این ادعا که با اصلاح ژن پدر و مادر میتوان بیماری نوزاد را مهار کرد ادعای کذب است.
*ضرورت انجام سونوگرافی/ واکسیناسیون برای بزرگسالان ضروری نیست/ استفاده از محصولات تراریخته ممنوع
استفاده از هرگونه کود و مواد شیمیایی و دستکاری های ژنتیکی که به دلیل افزایش کیفیت بر روی محصولاتی مانند میوه‌ها و سبزیجات انجام می‌شود به نوع خود مضر است و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مثل سرطان را افزایش دهد.
داریوش فرهود در پاسخ به سوال ارسالی یکی از مخاطبان مطب مجازی فارس گفت: در سونوگرافی برعکس رادیولوژی اشعه‌‌ای به بدن مادر منتقل نمی‌شود و تشخیص توسط امواج صوتی صورت می‌گیرد که به همین دلیل خطر جدی برای نوزاد و مادر ایجاد نمی‌شود، اما لازم است از سالم بودن دستگاه‌ها و استاندارد بودن آنها اطمینان خاطر داشته باشیم. چون دستگاه‌های معیوب و غیراستاندارد احتمال بروز کم‌شنوایی را در کودک افزایش می‌دهد.
عضو پیوسته و دائمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران دامه داد: مهمترین زمان برای انجام سونوگرافی سه ماهه اول بارداری، سپس هفته پانزدهم ، آخر هفته هجدهم و هفته بیست و دوم بارداری است و باید دانست انجام سونوگرافی در هفته هجدهم بسیار حائز اهمیت است، چون به دلیل مسائل قانونی و شرعی فقط تا هفته نوزدهم بارداری در صورت وجود بیماری خاص در نوزاد میتوان سقط جنین انجام داد و بعد از گذشت هفته نوزدهم قانون و شرع اجازه سقط جنین را به پزشک و خانواده نمی‌دهد.
*انجام واکسیناسیون برای بزرگسالان ضروری نیست
متخصص ژنتیک در خصوص ضرورت انجام واکسیناسیون، گفت: انجام واکسیناسیون در دوران بارداری ممنوع است زیرا واکسن ویروس ضعیف شده بیماری است که به بدن فرد تزریق می‌شود و دستگاه ایمنی بدن را در برابر آن ویروس خاص مقاوم می‌کند اما در خصوص تزریق واکسن آنفولانزا که امروزه در جامعه ما رواج یافته و هر یک از مسئولان نظر خاصی در خصوص تزریق آن دارند باید دانست، این واکسن فقط قادر به از بین بردن گونه‌ای خاص از ویروس است و از آنجا که ویروس‌ها هر روزه در حال تغییر هستند نمی‌توان و با قطعیت گفت که استفاده از این واکسن بدن را در برابر ویروس های آنفولانزا مقاوم می‌کند بنابر این نیازی به انجام واکسیناسیون در بزرگسالان نیست.
*استفاده از محصولات تراریخته تا حد امکان ممنوع
عضو کمیته اخلاق در ژنتیک پزشکی سازمان جهانی بهداشت در توضیح استفاده از محصولات تراریخته گفت: در برخی از کشورهای اروپایی استفاده از محصولات تراریخته به دلیل دستکاری های ژنتیکی که بر روی آنها انجام می‌شود ممنوع است، متاسفانه این در حالی است که کشور ما وارد کننده محصولات تراریخته است و از آن بدتر این موضوع است که در حال حاضر آزمایشگاه خاصی برای تایید سلامت این محصولات در کشور وجود ندارد.
وی افزود: استفاده از هرگونه کود و مواد شیمیایی و دستکاری های ژنتیکی که به دلیل افزایش کیفیت بر روی محصولاتی مانند میوه‌ها و سبزیجات انجام می‌شود به نوع خود مضر است و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مثل سرطان را افزایش دهد. وقتی از کود شیمیایی استفاده می‌شود، در صورت باریدن باران این مواد شیمیایی به سفره های آب زیر زمینی نفوذ می‌کند و آب های زیر زمینی را آلوده می‌کند.
عضو پیوسته و دائمی فرهنگستان علوم پزشکی ایران اظهار کرد: تمام دستکاری‌های ژنتیکی می‌تواند منجر به تولید محصولی مضر و سرطان‌زا شود و جالب است بدانیم در سایر کشورها محصولات ارگانیک با قیمت بیشتری نسبت به محصولات تراریخته به فروش می‌رسد که متاسفانه به دلیل عدم اطلاع رسانی به جامعه، این موضوع در کشور ما برعکس است.
وی در پایان توصیه کرد:به عنوان مثال استفاده از هرگونه رنگ و عطر در چای و سایر مواد غذایی درصد ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد، لذا توصیه می‌شود تا جایی که ممکن است مردم از مصرف محصولات تراریخته خودداری کنند.
منبع: فارس
