چگونگی برگزاری آیین شب یلدا در فریدونشهر

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری پونه زار، شب یلدا آیینی باستانی است که به دلیلی شیرینی آن و همراه بودنش با دورهمی‌های خانوادگی و خوبی و خوشی و خنده همواره یکی از پرطرفدارترین رسوم ایرانیان بوده است. طولانی‌ترین شب سال که این یک دقیقه طولانی بودن آن بهانه‌ای شده برای این همراه هم بودن.

همین علاقمندی مردم به این شب سبب شده با وجود تحولاتی که در دنیا رخ داده است و بسیاری از رسوم کمرنگ شده است این رسم همچنان بر روال خود پایبند باشد.

هر نقطه‌ای از ایران برای این شب رسم خاصی دارد و مردم هر شهر و روستا و عشیره‌ای این شب را به شکلی ویژه همراه با گردآفرینی خانواده و یا عشیره خود طی می‌کنند.

در استان اصفهان هم که اکثر شهرهای آن دارای قدمت طولانی هستند، رسم نکوداشت شب یلدا و دورهمی شب یلدا با جدی‌ترین وجه خود برگزار می‌شود و در هر یک از نقاط این استان این شب بنا بر شرایط محیطی و جغرافیایی آن منطقه، رنگ و بویی خاص به خود گرفته است.

سردترین، پربارش ترین و مرتفع ترین شهر استان اصفهان یعنی فریدونشهر هم از این قاعده مستثنی نبوده و مردم سخت کوش این شهر نیز شب یلدا را به رسم خود برگزار می‌کنند. رسمی که بعد از قرن‌ها گذراندن شب‌های یلدا به شکل حاضر به ما رسیده است.

مردم سخت کوش فریدونشهر که در سالیان گذشته به لحاظ دور بودن از مراکز شهری در سایه نبود امکاناتی همچون خودرو، مجبور بودند خودشان از پس تأمین مایحتاج اولیه مورد نیاز خود برآیند، در طول فصل گرما یعنی بهار و تابستان تلاش کرده و عرق می‌ریختند تا روزگار خود را به سختی بگذرانند.

اما با فرا رسیدن فصل سرما یعنی پاییز و زمستان و آغاز بارش‌های سنگین برف در این شهرستان، کار کشاورزی مردم تعطیل شده و مردم به امور خانگی می‌پرداختند مانند برگزاری مراسم‌های مختلف عقد و عروسی و قرآن خوانی و ختم انعام و غیره.

در آن زمان که نه اثری از تلفن همراه بوده و نه از حتی اثری از تلفن ثابت، تلویزیونی هم در کار نبوده که اوقات فراغت مردم را پر کند، مجلات و روزنامه‌های آن روز هم پایشان به نقاط دوری همچون فریدونشهر نمی‌رسیده و فراوانی نعمت از جمله نعمت کتاب مانند امروز وجود نداشته است که مردم اوقاتشان را با آن بگذرانند که البته اگر هم می‌بود، همه سواد کتاب خواندن نداشتند.

در چنین شرایطی تنها راه گذراندن اوقات فراغت مردم، گفتگو و دورهمی بوده است آن هم در فصلی که همه محیط پیرامون مملوء از برفی سنگین است.

پیداست که این مردم چقدر نسبت به شبی در میانه زمستان خود علاقمند خواهند بود که گرد هم جمع شده و بگو و بخند داشته باشند.

همه این شرایط موجب شده بود تا رسم شب یلدا در فریدونشهر دو قسم مهم داشته باشد ابتدا دورهمی خانوادگی همراه با خاطره تعریف کردن بزرگترها که این خاطره گویی یکی از تفریحات جذاب مردان گرجی ساکن فریدونشهر است. حافظ خوانی، شاهنامه خانی و قرآن خوانی هم البته با دورهمی شب یلدا در فریدونشهر بیگانه نبوده است.

دورهمی ای خانوادگی گرد کرسی که با منقلی از زغال گرم شده است در حالی که بیرون از خانه مملوء از برف بوده و هوای بسیار سردی شهر را احاطه کرده است.

قسم دوم رسم شب یلدا در فریدونشهر بردن هدیه برای نوعروسان و بعضاً تازه دامادها می‌باشد که این هدیه از نان تازه گرفته تا پارچه را شامل می‌شود. وقتی دختری به عقد شاه دامادی درآمده باشد در هر عید و مناسبتی مانند عید فطر و قربان و نوروز و شب یلدا برای این تازه عروس، عیدی می‌برند که به زبان محلی به آن «گِرزی» گفته می‌شود.

یکی از فریدونشهری‌های سن و سال گذشته تعریف می‌کرد پنج دهه قبل، در این شهرستان این قدر فراوانی نعمت وجود نداشت و خیلی از خانواده‌ها چیزی به نام میوه در خانه خود نمی‌دیدند به ویژه این که فقر نیز در این منطقه بیداد می‌کرده است. او می‌گفت در خانواده ما در چنین اوقاتی یک عدد پرتقال می‌آوردند آن را داخل کاسه آبی می‌انداختند و آب این کاسه را به عنوان یک نوشیدنی متفاوت از نوشیدنی معمول خانه یعنی آب، می‌نوشیدیم و بعد از چند مرتبه پر و خالی شدن کاسه بالاخره پرتقال را بریده و یک تکه کوچک از پرتقال سهم هر کدام از اعضای خانواده پرجمعیت ما می‌شد.

مهمترین چاشنی‌های شب یلدا در فریدونشهر محصولات بومی همین شهرستان مانند گردو، بادام، کشمش و پر زردآلود بوده است و کمتر اقلام امروزی مانند آجیل، شیرینی جات و انواع میوه‌ها وجود داشته است که رفته رفته با رشد وسایل حمل و نقل، افزایش امکانات و افزایش درآمد مردم این اقلام نیز به سبد مصرفی شب یلدای مردم اضافه شده است.

امروزه با تحولات بشری و با رشد فناوری و تکنولوژی به ویژه در حوزه ارتباطی و اطلاعاتی، شاید در ظاهر انگیزه‌های گذشته برای گذراندن اوقاتی نزد خانواده در یک دورهمی مانند شب یلدا وجود نداشته باشد اما مردم فریدونشهر این رسم شیرین را ترک نکرده و شب‌های یلدا همچون گذشته گرد هم جمع شده و طولانی ترین شب سال را در کنار کانون گرم خانواده می‌گذرانند.

انتهای پیام/