چاپ خبــر
حاشیه نگاری بر آزمون استخدامی آموزش و پرورش؛

حذف تاریخ و جغرافیا یا تیشه به ریشه هویت ملی!

زمانی که متولیان آموزش و پرورش کشور با کم اهمیت کردن آموزش تاریخ و جغرافیا در مدارس، سنگ بنای تضعیف آگاهی جامعه جوان کشور را از واقعیتهای تاریخی و جغرافیایی کشور بنا می‌نهند و فضایی در اختیار مدیران مدارس قرار می‌دهند تا با حذف برنامه درسی مطالعات اجتماعی، کلاس جبرانی و… جایگزین کنند، چه آینده‌ای را می‌توان برای جامعه جوان کشور تصور کرد؟

به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار/رضا رحیمی، دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران؛ چندی پیش از رسانه ملی و در یکی از قسمتهای یک مسابقه تلویزیونی، هنگامی که مجری مسابقه از شرکت کنندگان سؤالهایی ابتدایی از تاریخ و جغرافیای کشور می پرسید، آنها بدون اینکه عمدی در کار باشد، جوابهای نا مناسب به مجری می دادند. برای هر انسان دلسوزی این برنامه و اطلاعات ناقص شرکت کنندگان آن، نه تنها خنده دار نیست بلکه باعث ناراحتی و تأسف بسیار خواهد بود. به راستی چرا آن سؤالهای آسان و بدیهی با آن جوابهای دردآور مواجه می شد و چرا شرکت کنندگان حتی از پاسخ دادن به پرسشی مانند نام بردن دو همسایه شمالی کشور که به دریای خزر راه دارند عاجز شده بودند؟

باعث تأسف است که امروزه باید با نوشتن مطلبی پیرامون اهمیت تاریخ و جغرافیا مسئولین ذیربط را از بی توجهی و کم لطفی به این 2 دانش پایه، آگاه کرد؛ اما حال که زمانه ایجاب می کند، بناچار باید به با اشاره سریع و کوتاه به اسناد و نقل قول های معتبر در بیان اهمیت این 2 دانش، فجایعی که از پس بی توجهی و نامهربانی با این 2 دانش در حال ظهور در جامعه است تشریح شود.

قرآن کریم در جای جای آیات شریفه خود به وقايع و حوادث تاريخي اشاره دارد و سراسر این کتاب مقدس حاوي درس‌هاي مهم تاريخ و تجارب تاريخي است و هدف آن، نه تنها بیان داستان زیبا بلکه آن بوده که انسانها از وقایع تاریخی گذشته عبرت بگیرند و آن را سرلوحه برنامه زندگی خد قرار دهند.

تاريخ از ديدگاه بزرگان دين و مورخان اسلامي، بهترين راهنماي انسان براي آگاهي از احوال روزگار و حصول نيرويي براي تمييز درست از نادرست و تحليل و نقد و پيشبيني‌ حوادث از طريق مقايسه آنهاست.

اميرمؤمنان علي ـ عليه السّلام ـ در اين رابطه به فرزندش امام حسن ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايند: پسرم! درست است كه من به اندازه‌ي پيشينيان عمر نكرده‌ام، بلكه با مطالعه تاريخ آنان گويا از اول تا پايان عمرشان با آنها بوده‌ام. پس قسمت‌هاي روشن و شيرين زندگي آنها را از دوران تيرگي شناختم و زندگي سودمند آنان را با دوران زيانبارش شناسايي كردم.

غلام علی حداد عادل معتقد است: ملتی که گذشته ندارد، آینده ندارد و متأسفانه دانش تاریخی مردم ایران ضعیف است و ایرانیان در شناخت گذشته خود با دشواری هایی رو به رو هستند.
از تاریخ و اهمیت آن که سخن به میان می آید ناخودآگاه ذهن هر اندیشمندی به سوی پیوستگی این دانش با رشته جغرافیا مواجه می‌شود.

در اهمیت و ضرورت توجه به رشته جغرافیا نیز همین بس که نه تنها مطالعه تاریخ ایران و جهان، بلکه مطالعه تاریخ همهی ادیان و فرهنگ ها حاوی سؤال و جواب های فراوان جغرافیایی است که بی توجهی به آن مطالعه تاریخ را ناقص خواهد گذاشت.

برای مثال در مورد دین اسلام، بررسی و پاسخ به سؤالاتی مانند چرایی ظهور اسلام در شبه جزیره عربستان، چرایی مهاجرت مسلمانان از مکه به حبشه، چرایی مهاجرت مسلمانان از مکه به مدینه، نحوه انتخاب مراکز سیاسی در صدر اسلام، نحوهی توسعه فضای جغرافیای سیاسی دین اسلام و… .

همینطور در مورد جهان معاصر نیز بررسی و پاسخ به سؤالاتی مانند چرایی شکل گیری بحرانهای جغرافیایی، چرایی شکل گیری جنگها و تنش های سیاسی، چیستی توانمندی ها و ضعف های مختلف مناطق جغرافیای ایران و جهان و… .

اساتید بزرگ جغرافیا در بیان اهمیت این رشته جغرافیا می گویند، محیط جغرافیایی و استعدادهای و ضعف های نهفته در آن زیربنای هم تصمیم گیری رهبران سیاسی و ملتهاست. باید توجه داشت تنها دانشی که می تواند به آحاد جامعه یک دید نظام مند و کل نگر نسبت به محیط اطرافشان بدهد و آن ها را نسبت به تغییرات  اصولی ورود به پیشرفت محیط حساس کند بدون شک دانش جغرافیاست.

به دیگر سخن بسیار ضروری است که انسانها تاریخ را بخوانند و از آن چراغی برای آینده بسازند و البته این فرایند بدون داشتن نگاه جغرافیایی میسر نیست، زیرا این جغرافیاست که پشت پرده بسیاری از رازهای تاریخی را برملا می کند و وظیفه برنامه ریزی برای حال و آینده مکان ها را بر عهده می‌گیرد.

از مطالب بالا اینچنین برداشت می شود که بی توجهی به این 2 دانش پایه و ضروری که مورد تأکید قرآن و بزرگان دینی، سیاسی، علمی و… ما هستند، امری بسیار خطرناک است و مسبب آسیب های فراوانی برای آینده جامعه خواهد بود.

حال باید تصور کرد اگر تدریس و آموزش این 2 رشته مهم و ضروری در سطوح مختلف تحصیلی و برای عموم مردم جامعه از اولویتها خارج شود و  به پرداختن و تدریس آنها در فضای آکادمیک اکتفا شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

این باور کردنی نبود که مسئولین ارشد آموزش و پرورش کشور در سالهای اخیر بی توجه به اهمیت  آموزش تاریخ و جغرافیا برای آینده سازان ایران اسلامی فرایند حذف تدریس این 2 رشته را از مدارس و مقاطع مختلف تحصیلی آغاز کردند و این 2 درس پایه را در سطح  یک زیر مجموعه بی اهمیت ذیل عنوان مطالعات اجتماعی تعریف کردند.

البته این تمام ماجرا نبود و موضوع از آنجا تأسف بارتر می‌شود که بدانیم بسیاری از مدیران مدارس خودجوش اقدام به حذف همین درس مطالعات اجتماعی از برنامه دانش آموزان می‌کنند و به جای آن در برنامه کلاسی دانش آموزان به ویژه در مدارس غیرانتفاعی دروس کنکوری همانند ریاضی و فیزیک قرار می‌دهند تا دانش آموزان بتوانند در آزمون ورودی دانشگاه ها با توجه به اهمیت آن درس ها توفیق بیشتری بیابند.

به دیگر سخن بی توجهی مسئولین ارشد آموزشی کشور به فرایند آموزش این دروس در مدارس و همچنین در فرایند نهایی آزمون ورودی دانشگاهها از یک سو و از سوی دیگر شرطی شدن مدارس به دریافت مبالغ هنگفت از والدین دانش آموزان در ازای کسب موفقیت و رتبه های برتر دانش آموزان در آزمون های مرتبط با کنکور دانشگاه ها موجب شده است تا بی‌توجهی به این 2 درس در مدارس بیش از پیش نمود یابد.

اخیراً و در تاریخ 15 مرداد 1394 مسئولین با انتشار اطلاعیه استخدامی مرتبط با رشته شغلهای مورد نیاز آموزش و پروش در سال جدید و  عدم قید رشته شغل تاریخ و جغرافیا و اکتفا نمودن به جذب متخصصین علوم اجتماعی پرده دیگری از فاجعه بی توجهی‌های مسئولین به این 2 رشته را آشکار کرد.

حال پرسش این است، زمانی که مسئولین ارشد و متولیان آموزش و پرورش کشور با کم اهمیت کردن آموزش تاریخ و جغرافیا در مدارس کشور سنگ بنای تضعیف آگاهی جامعه جوان کشور را از واقعیت های تاریخی و جغرافیایی کشور بنا می‌نهند و فضایی مناسب در اختیار مدیران مدارس قرار می‌دهند تا با حذف برنامه درسی مطالعات اجتماعی، کلاس جبرانی دروسی مانند ریاضی و… جایگزین کنند و همین طور صلاح می‌دانند تا متخصصین علوم اجتماعی مسئولیت آموزش مطالب اندک مانده تاریخ و جغرافیا را نیز بر عهده بگیرند، چه آینده‌ای را می‌توان برای جامعه جوان کشور که آینده سازان کشور نیز هستند، تصور کرد؟

باید گفت روند در پیش گرفته شده توسط مسئولین آموزش و پرورش کشور چه دانسته باشد و چه نادانسته، بدون شک دیر یا زود تیشه به ریشه هویت ملی و حافظه تاریخی ملت بزرگ ایران خواهد زد و مقدمات آن را فراهم خواهد کرد که در آیندهای نزدیک با شهروندانی رو به رو شویم که ساده ترین اطلاعات تاریخی و جغرافیایی را نیز نمی‌دانند و اذهان آنها همچون مزرعه‌ای آماده برای پاشیده شدن تخم دروغ و تحریف حقایق تاریخی خواهد شد و آنها آماده سوءاستفاده شدن توسط هر گونه اتاق فکر فعال و هوشمند دشمن خواهند بود.

  1. احسنت به توجه وارائه این موضوع مهم وحساس براستی توانسته اید اهمیت موضوع رابه دست اندرکاران تعلیم وتربیت تفهیم نمایید اگرگوش شنوایی باشد.ممنون ازنویسنده ومدیریت سایت پونه زار

  2. متشكرم از پونه زار و معلم عزيزي كه نظر داده اند اين مقاله بنده خوشبختانه با اقبال چشمگير سايت هاي خبري رو به رو شد و در وسعت زيادي بازتاب پيدا كرد انشاءالله كه توانسته باشد مسئولين را از خواب بيدار كند../

  3. داود گفت:

    متاسفانه این عدم توجه در تمام زمینه ها وجود دارد.به عنوان مثال در همین آموزش و پرورشی که شما فرمودید این ذهنیت وجود دارد که تمام دبیران از هر رشته ای می توانند درسی مثل تاریخ را تدریس کنند ولی برای تدریس یک درس ساده علوم پایه توسط یک رشته ی دیگر حساسیت ها به اوج میرسد.این به خاطر نگاه خاصی است که به این دروس وجود دارد و همه این درسها را درسهای حفظی میدانند. در حالی که درسی مثل تاریخ که شما باید به علت یابی حوادث و وقایع بپردازی یا چندین سلسله را در عرض هم همزمان باید بررسی کنی متوجه خواهی شد که این دانش از دانشهای علوم پایه هم فهمیدنی تر است .پس ای کاش مسولین آموزش و پرورش از نگاه سطحی به این دانشها دست بردارند.

  4. شهروند گفت:

    متاسفانه این مقاله بر اساس واقعیت نیست .زیرا اولا هیچ مدیر مدرسه ای نه نمی تواند درسی را کم و زیاد کندو یا با درس دیگر جابجا کند و نه حق چنین کاری را دارد. ثانیا درس تاریخ و جغرافی حذف نشده است بلکه همان مطالب قبلی در یک کتاب سه قسمتی با نام مطالعات اجتماعی و با همان زمان سه ساعت تدریس در هفته (البته در متوسطه اول) وجود دارد و در حقیقت سه کتاب قبلی به یک کتاب تبدیل شده است. نگارنده محترم مقاله بهتر بود قبل از نگارش این متن نگاهی به کتاب مذکور می کردند.

  5. رضارحیمی صادقیه ای گفت:

    متاسفانه شهروند محترم نگاه خود را به کل جامعه تعمیم داده است بنده شخصا دریک دوره دبیراین دروس در دبیرستانهای غیرانتفاعی تهران بوده ام و تجربه حذف دروسم را بخاطر برگزاری کلاس های جبرانی ریاضی داشته ام ضمن اینکه در بسیاری از شهرهای بزرگ و مدارس غیرانتفاعی که رتبه کنکور ملاک است این دروس به روز جمعه و پنجشنبه موکول شده است. شهروند محترم در مورد نقد دوم خود لازم است تنها در موتورجستجوی گوگل واژه حذف تاریخ و جغرافیا و اعتراض اساتید این رشته ها را سرچ نمایند
    ضمنا بنده هیچگاه سخنی که بامطالعه به آن نرسیده باشم را نمیزنم موفق باشید

  6. رضارحیمی صادقیه ای گفت:

    این نکته قابل ذکر است که اساسا نگارش این مقاله در انتقاد از نحوه جذب دبیر در آزمون استخدامی آموزش و پروش است که در آن تنهابه جذب متخصصین علوم اجتماعی برای تدریس تعلیمات اجتماعی)تاریخ جغرافیا اجتماعی)اکتفا شده است شهروند محترم این راهم واقعیت نمی داند؟

  7. بهنام گفت:

    به نظر میرسد آقای رحیمی آشنایی چندانی با آموزش و پرورش ندارند . در سالهای گذشته که سه کتاب تاریخ و جغرافی و اجتماعی در مدارس تدریس می شد ساعت تدریس هر کدام 1 ساعت بود که اکنون 3 ساعت شده است یعنی عملا تغییری نکرده. دبیران محترم قبلا در هر نوبت تا 24 نمونه سوال طرح می کردند و اگر متوسط دانش آموزان کلاس را 25 نفر در نظر بگیریم تا 600 برگه امتحانی را در هر نوبت تصحیح می کردند که عملا وقت بسیار زیادی را از دبیران تلف می کرد. بنابر این در جهت بهره وری بیشتر این سه کتاب در یک کتاب تجمیع شده است .

  8. آقاي بهنام لطفا به چند سئوال بنده پاسخ دهيد؟
    1-اكتفا نمودن آموزش و پرورش به استخدام متخصصين علوم اجتماعي براي آموزش سه درس تاريخ جغرافي و علوم اجتماعي به چه معنا است؟
    2-حذف درس جغرافيا تاريخ علوم اجتماعي دربسياري از مدارس راهنمايي و دبيرستان شهرهاي بزرگ (بنا به تجربه شخصي اينجانب و تعداد زيادي از دوستان) به چه معناست؟
    3-قراردادن درس تاريخ جغرافي و علوم اجتماعي در روزهاي 5شنبه و جمعه در بسياري از مدارس كلانشهرها به چه معناست؟
    4-تغيير بنيادين مطالب كتاب هاي درسي تاريخ و جغرافيا و تنزل جايگاه اين 2 دانش با آن اهميتي كه در بالا اشاره شد به يك زير مجموعه تحت عنوان كلي مطالعات اجتماعي به چه معناست؟
    5-علت انتشار گسترده اين متن در بسياري از سايت هاي سراسري و پربازديد از جمله تابناك و الف و مطالعه آن بيش از 10هزار بار فقط در سايت ابناك به چه معناست؟
    6-علت دريافت پيام هاي تشكر توسط بنده از سوي بسياري از اساتيد برجسته تاريخ و جغرافياي كشور به چه معناست؟
    اميدوام پونه زار منتشر كند با عرض پوزش آقاي بهنام كه نه از تحصيلات و نه از تجربه او چيزي مي دانم اسير نگاه محدود پيراموني خود شده است و سادگي تصحيح اوراق امتحاني توسط دبيران را مصادف با بالا رفتن بهره وري مي دانم
    در برابر اين نگاه چيزي براي گفتن نمي ماند

    • بهنام گفت:

      برادر بزرگوار .اینجانب دبیر آموزش و پرورش هستم که سابقه آموزشی ام شاید هم اندازه سن شما باشد.ابتدا نمی خواستم جواب بدهم اما فقط به جهت احترام به مخاطبان عزیز مختصرا پاسخ میدهم .
      اولا من دبیر علوم اجتماعی نیستم و قصد دفاع از همکاران محترم این رشته را هم ندارم. قصد دفاع از سیاست های آموزش و پرورش را هم ندارم اما به عینه مشکلات این همکاران محترم را می دیدم. واقعا به علت های گفته شده در کامنت قبلی ام آنها مجبور بودند در تهیه سوالات امتحانی از سوالات تکراری یا سوالات کوتاه جواب استفاده کنند لذا کیفیت ارزشیابی مستمر و پایانی به شدت افت می کرد.که البته این مورد گوشه ای از مشکلات بود.
      ثانیا به عنوان یک دبیری که در خارج از منطقه فریدونشهر هستم و مدارس کلانشهری لااقل مثل اصفهان را دیده ام باید خدمتتان عرض کنم امکان ندارد کلاس درس خاصی مثلا جغرافی در مدرسه ای حذف و یا در روزی مثل جمعه تدریس گردد.ثالثا نشر مطلبی در سایت الف دلیل بر درست و بی عیب بودن آن نیست. در پایان این نکته را هم به شما یادآور شوم که اینجانب هیچ گاه نه به قول شما (اسیر نگاه محدود پیرامونی خود ) شده ام ونه احساس می کنم چون چند سالی در دانشگاهی درس خوانده ام لابد همه چیزدان شده ام.

  9. رضارحیمی صادقیه ای گفت:

    من به عرض شما رساندم مدارس بسیاری را به عینه دیده ام به شخصه تجربه کرده ام و از دوستان دبیر شنیده ام که اقداماتی که من از آن انتقاد کردم را تایید می کند البته همه سوال های من پاسخ داده نشد ضمنا بنده دربرابر هیچ یک از متخصصین حوزه های دیگرعلوم قصد جسارت ندارم و دخالت نمیکنم اما این حق را برای خود محفوظ می دانم که در مورد رشته و تخصص خودم صحبت کنم دیگران را به چالش بکشم و از حقوق رشته ام آنجا که حس میکنم در حق آن اجحاف شده است ورود کنم و از آن دفاع کنم قضاوت با خوانندگان عزیز همزبان و هم شهرستانی

  10. آقای رحیمی حالا فکر می کنی اگه تو سایت رشته جغرافیا را زده بودن شما استخدام می شدی نه بابا باور نمی کنی برو استخدام چند سال پیش را ببین که خواهر * بدون هیچ امتحانی استخدام شد تازه اون وقتی که داشتن حق التدریسا را بیرون می کردن اون بدون آزمون و مصاحبه استخدام پیمانی شد و حالا هم سابقه اش از خیلی ها بیشتره . حالا شما هی اعصاب همه را خورد میکنی که کلاسها را پنجشنبه و جمعه گذاشتن ، آخه چندساله که پنجشنبه و جمعه ها مدارس تعطیله .

  11. داود گفت:

    خدایش آقای رحیمی حرف بدی نمیزنه.اصل حرفشون اینه که به تاریخ و جغرافیا ظلم شده.واقعا هم همینطوره. شما برو جغرافیای سال اول راهنمایی را ببین بعد قسمتی که در مطالعات اجتماعی برای جغرافیا در نظر گرفته شده را هم ببین.یا تاریخ.چقدر مطالب نسبت به کتاب های مستقل قبلی خلاصه شده.در عوض علوم دوم راهنمایی را با علوم هشتم حالا مقایسه کنید متوجه سنگینی این کتاب میشوید.

  12. من قصد تخریب ندارم اما همیشه واسم جالب بود که چرا هروقت ایشون کامنتی میذارن دانشجوی دکترای دانشگاه تهران هم به دنبالش هس! والا کسی که یه همچین جایی درس میخونه باید متواضعانه تر برخورد کنه!
    غرور و تکبر ادمو زمین می زنه ها!
    سکه ها همیشه سر و صدا می کنند ، اما پول های کاغذی همواره ساکت اند

  13. همشهریان عزیزم این متن منتشر شده در سایت خبری تابناک بود و آنجا هر کسی که خبر می گذارد عنوان شغلی یا تحصیلی او نگاشته می شود مگر اینکه فرد مشهوری باشد
    لزوما هر کسی که مقاله می نویسد چه علمی و چه پژوهشی و چه خبری باید عنوان دانشگاهی و مقطع تحصیلی خود را قید نماید و شما اگر ناراحتید بنده را همان چوپان روستای صادقیه تصور کنید که افتخارم همان صادقیه ای بودن است و همیشه در کنار فامیلم هست
    در مورد تعطیلی 5شنبه و جمعه نیز اینکه
    بردار من منظور من مدارس فریدونشهر نیست این مقاله در سطح ملی نوشته شده است مدارس غیرانتفاعی تهران 5شنبه و جمعه به امور فوق برنامه و پرورشی می پردازند و از بد حادثه تاریخ و جغرافیا نیز در این روزها برگزار می شود البته نه همه مدارس
    من آخرین نکته ام را اینجا ذکر می کنم و شما را به خدایتان می سپارم
    بنده که هیچ عددی نیستم اما این از بدبختی ماست که اجازه نمی دهیم جوانمان رشد کنند و تا احساس می کنیم دارند تحرکی از خود نشان می دهند توی سرشان می زنیم
    اگر اینگونه نبود فریدن بزرگ ما الان زادگاه قهرمانان المپیک، بازیکنان تیم ملی ، هنرپیشه ها نویسندگان قدر و… بود
    مجددا تکرار می کنم کسی که مطلب را دقیق نخوانده و به عمق آن پی نبرده یا تخصصی در این زمینه ندارد با این وجود با فرض دیدن خطا هم می تواند از آن چشم پوشی کند به عبارتی نیمه پرلیوان را ببیند
    قطعا من نویسنده ماهری نیستم و از همه جوانب نیز آگاهی ندارم اما دلیل تأکید برخی بر نیمه خالی لیوان و کوباندن آن هم در حالی که نه نماینده آموزش و پرورش هستند و نه ذینفع جای سئوالات فراوان دارد
    عزتتان زیاد

  14. ناشناس گفت:

    آقایان محترم خواهشا نخبه سوزی نکنید. ما باید به نیروهای بومی خود که پیشرفت کردند احترام بزاریم نه این که نظرات مغرضانه همراه با مایه های حسادت منتشر کنیم.من به عنوان یک معلم اصل حرف آقای رحیمی را تایید میکنم.وافتخار میکنم که ایشان به عنوان یک همشهری نظرات خود را در سایت های مختلف منتشر می کنند و به ایشان حق میدم که عنوان مدرک و رشته تحصیلی خودشان را بعد از اسمشان بیاورند.چون بخاطر رسیدن به این مرحله زحمت کشیده اند.امیدواریم شاهد موفقیت بیشتر ایشان باشیم.

  15. باسلام
    منطق ایجاب می کند که همه افراد به نظر دیگران احترام بگذارند وگرچه بانظرشخصی خودش همخوانی هم نداشته باشد.درامورفنی وعلمی درتمام زمینه ها اظهارنظرات وبررسی های علمی حتماٌ باید صورت گیرد تا نظرات علمی مستدل استخراج وبه کاربسته شود.تاپس ازبکارگیری نکات ضعف ومثبت آن آشکار گردد.وباتوجه به امکانات روز وتوان استفاده ازتجربیات دیگران دوره آزمایش وخطا دیگر کوتاه وگاهاٌ نیاز ندارد.بنابر این ازدوستان خواننده ضمن تشکرباید گفت بکارگیری بعضی بی حرمتی ها شایسته افراد فهیم نیست وباید با صعه صدرنظرات راتحمل وبامنطق ورعایت ادب تحلیل وبررسی کرد .فریدونشهر ازدیر باز دارای جامعه ای فرهنگی ،علمی ومنطقی بوده وانشاءالله با همت شما جوانان عزیز خواهد بود .

Go to TOP