نگاهی به وضعیت باستان شناسی در منطقه پرتیکان

به گزارش سایت تحلیلی خبری پونه زار به نقل از صاحب نیوز، راحله یوسفی کارشناس ارشد باستان شناسی در یاداشتی نوشت؛  باستان شناسان معتقدند که تمدن حاشیه زاینده رود می تواند یکی از کهن ترین تمدن های ایران باستان باشد و مشخصه هایی از اولین سکونت گاههای انسان در این حوزه را به نمایش بگذارد.
در بازید و تحقیقاتی که از سال ۸۰ تا ۸۴ در منطقه شهرستان چادگان صورت گرفته است حدود ۳۰ محوطه از هزاره چهارم و سوم ق از میلاد تا دوران اسلامی شناسایی شده است .

بر این اساس محققان معتقدند که استقرارهای انسانی از اواخر نوسنگی یعنی حدوداً از اوایل هزاره ششم قبل از میلاد در این منطقه شکل گرفته است. چرا که این منطقه علاوه برامتیازات طبیعی مثل منابع آب و مراتع غنی از منابع ارزشمند سنگ چخماق نیز برخوردار بوده است. (این سنگ در ساخت ابزارهای سنگی در این دوران کاربرد فراوان داشته است و از جمله مولفه های اصلی در تشکیل سکونت گاههای اولیه انسانی بوده است.)
در دوران کالکولیتیک یا مس و سنگ (هزاره چهارم و سوم ق.م) روند رو به رشدی در سکونت گاههای منطقه دیده می شود که اوج آن در اواخر این دوران است. هم چنین مطالعات گونه شناسی سفال های حاصل از بررسی و نیز مطالعات تطبیقی آن با دیگر مناطق همجوار نشان از نوعی بر هم کنش فرهنگی این منطقه با دشت شوشان خوزستان و جلگه مرودشت فارس و نیز فرهنگ کهن و غنی سیلک کاشان دارد.

و به نظر می رسد این ارتباطات با خوزستان و فارس از طریق گذرگاه های کوهستانی زاگرس صورت گرفته است. بدین گونه که اقوام کوچ روی منطقه به دلیل سرمای طولانی و نیز کاهش پوشش گیاهی مراتع ناگزیر از کوچ به مناطق گرمسیری خوزستان و فارس بوده اند. اتفاقی که امروزه نیز به شکل سنتی ادامه دارد.
در سال ۱۳۸۸ در بررسی باستان شناسی شهرستان فریدن نیز تپه های بسیار مهمی شناسایی و کشف شده است و تعدادی از آنها نیز به ثبت رسیده است.

مطالعات سفالهای حاصل از این بررسی نیز در راستای تایید فرضیاتی است که در بررسی سال ۱۳۸۴ شهرستان چادگان مبنی بر نقش و اهمیت استراتژیک حوزه زاینده رود و جایگاه آن در میان تمدن های همجوار آن مطرح بوده است.

تپه آشنا در شهرستان چادگان تنها محوطه کلیدی است که تا کنون گمانه زنی و کاوش بر روی آن صورت گرفته است و یافته های آن نشان از صحت این مدعا است.
از مباحث ذکر شده چنین استنباط می شود که این تپه ها نه تنها به عنوان یک استقرار و سکونت گاه انسانی در دوران پیش از تاریخ محسوب می شوند بلکه می توانند بازگو کننده یک شاهراه تمدنی بزرگ باشند.

البته لازم به ذکر است هر گونه اظهار نظر و نیز ارائه مدل استقراری گاهنگاری دقیق از سر تحول استقراری در این حوزه مستلزم بررسی، گمانه زنی و کاوش توسط باستان شناسان است و امید که این اتقاق خوشایند در آینده نزدیک محقق شود. چرا که این تپه های باستانی که ارزنده ترین میراث فرهنگی منطقه به شمار می روند می تواند افزون بر شناسایی هویت منطقه از جهت رونق صنعت توریسم نیز نقش موثری داشته باشد.

در زیر شاهد دو تصویر از تپه های باستانی در فریدن هستیم.